Sjósavnið og hallið á fíggjarlógini

Eg eri nærmasti granni til Sjósavni og vitji tað ofta saman við børnunum. Vit hava fylgt tí síðan tað kom og gletst um hvussu tað støðugt  mennist og at tey altíð megna at vísa okkum okkurt nýtt og forkunnugt á savninum. Staðsetingin er framúr góð, niðri við sjógvin og beint við Sandagerð, sum er ein av okkara vakrastu náttúruperlum. Eisini er lætt at koma til Savnið við bilum og bussum, sum er sera hent, tí savnsgestir eru ofta ferðafólk og fólk ymsa staðni út um landið.

Savnið er ein av okkara sonnu dýrgripum og eldsálirnar handan Sjósavnið gera eitt ótrúliga stórt og virðismikið arbeiði. Sjósavnið hevur ein týðandi leiklut í at menna okkara vitan og medvit um náttúruna, fiska og fuglalívið um okkara leiðir. Hvussu nógv stuttligari og meir viðkomandi er tað ikki hjá skúlanæmingum at fara á Sjósavnið at vitja, har man kann nerta við og við egnum eygum síggja tær livandi verurnar, í mun til at sita í skúlastovuni og lesa um djóralívið úr eini bók. Stóra talið av vitjandi skúlaflokkum úr øllum landinum er besta prógv um at Sjósavnið er ein sólskinssøga.

Fólkini handa Sjósavnið brenna fyri, at vísa okkum øðrum alt tað ríkidømi og margfeldni, sum náttúra og sjógvur okkara hava at bjóða. Hetta eiga myndugleikarnir at premiera, við at veita savninum tryggar karmar. Ístaðin velja myndugleikarnir at niðurraðfesta Sjósavnið, tí pleniklipparin verður nýttur fyri at fáa "hallið á fíggjarlógini niður". Hallið, sum tey hava valt at vaksa um fyri at geva teimum, ið eru best fyri, skattalætta.

100.000kr er ein dropi í havinum fyri landskassan. Men 100.000kr minnið til raksturin til Sjósavnið, kann gerast mønustingurin fyri savnið. Tá er nógv mist fyri lítið

At niðurraðfesta Sjósavnið er bara enn eitt dømi um ráðandi politisku ómegdina og manglandi visjónirnar. Tí man torir ikki at fremja nýskipanirnar, ið vit øll vita fyrr ella seinna skulu gerast. Bygnaðarbroytingar, har tær veruliga stóru rationaliseringarnar og sparingarnar kunnu finnast. Innan skúla- og heilsuøkið til dømis.

Nei, tá er lættari at fara eftir Sjósavninum.

23. des: Síðsta appel til samgonguna um at steðga á og hugsa seg um

Røða við 3. viðgerð av málunum um flatskatt og forskatting av pensjónum.

 Hetta er ein ótespilig støða at vera í sum nýtt tingfólk. Eg kom spent inn á Ting, til dystin fús at taka tey tøk ið skulu takast fyri at venda skútuni og føra land okkara framá - sjálvt um tað tíðliga var greitt, at tað bleiv í andstøðu at arbeiðið skuldi gerast. Men at leikluturin skuldi blíva so tungur, so lítið uppbyggjandi - tað vardi meg ikki. At vit - nýbýrjað - skuldu brúka alt okkara krút uppá at forða fyri, at nakrar av grundleggjandi súlunum í samfelag okkara, verða skræddar undan. Tað vardi meg ikki.

Súlur, sum álit - samhaldsfesti - tryggleiki - friður og lítil ójavni - alt tað sum samanlagt gongur undir heitinum vælferðarsamfelagið. Hendan varðan, sum tað hevur tikið áratíggjur at laðað, og sum øll í samfelagnum - reiðarin og lossarin, lærarin og embætismaðurin og politikarin - øll hava lagt sín stein í semju um, at hetta eru virðir, sum eru verd at kempa fyri. Tí í hesi skipanini eru tey flestu vinnarar. Tað hevur ikki ein gongd verið tjak um, at hetta er tann rætta skipanin fyri okkum. Eg havi ikki verið varug við, at ein uppgerð um vælferðarsamfelagið var væntandi. Fyrr enn alt í einum, ein óheppin samanrenning av einum løgmanni, sum letur alt um seg ganga - saman við einum fíggjarmálaráðharra og fíggjarnevndarformanni - setir alt samfelagið á hin endan. Tí teir ætla - um ikki at bróta varðan niður - men so íhvussu er álvarsliga at fáa hann at skinkla, við at taka nakrar av grundarsteinunum burtur. Og øll hini í samgonguni fylgja viljaleys við. Borgarir og fakfeløg kenna seg - av røtttum - ótrygg og eru bangin fyri at nú fer alt at ridla. Tí eru vit endaði í hesi margháttligu og surrealistiski støðu vit eru í, í dag.

Hetta er ein síðsta eyðmjúk roynd at tosa samgongutingfólk til fornuft. Eg fari at heita á øll tykkum, sum ivast í um hetta er tað rætta tit eru í ferð við at gera - um at hugsa tykkum væl um áðrenn tit velja hvønn knøtt tit trýsta á.

Tað snýr seg nevniliga ikki bert um at fylgja floksdisiplin og vera loyalur. Veljarin hevur valt júst tykkum av ymsum orsøkum, og flestu veljarar vilja ikki at tit gera hesa ráðagerð. Tað vita tit væl. Serliga sambands tinglimir vita innast inni, at teirra veljarar ynskja ikki tað stættarsamfelag, sum flatskatturin fer at skapa. Har vit nú beint áðrenn jól geva teimum, ið eru væl fyri, tær størstu jólagávurnar, meðan tey, ið hava minnið, onga jólagávu fáa, men hinvegin ein pakka, við hægri brúkaragjøldum, lægri sosialum veitingum og ótryggleika um hvørjum tey skulu liva av tá eitt strævið arbeiðslív er komið at enda. Ikki hissini jólagáva!

Í degi og viku í gjárakvøldið kom fram, at ein meiningarkanning vísti, at yvir 50% av veljarunum ikki ynskir flatskatt og forskatting av pensjónum og eini 30% eru ivasom um hetta er tað rætta at gera. Tala tølini ikki sítt týðiliga mál?

Og um tit enn veruliga meina, at tit kunnu standa inni fyri, at hetta er tað rætta at gera, so vildi eg fegin sæð tykkum her á røðarapallinum og greitt okkum frá hesum - og ikki minst haldi eg tit skylda veljarum tykkara tað -  hví tit trúgva so nógv uppá at hetta er so rætt. Lat okkum hoyra eina verjurøðu, sum kann fáa okkum at trúgva uppá, at tit um ikki annað sjálvi trúgva uppá hetta. Larmandi tøgnin higartil frá størsta partinum av samgongulimunum ger meg óttafulla.

Í so stórum og fyri eitt samfelag so grundleggjandi og fløktum málum, sum flatskattur og forskatting av pensjónum eru, og sum eru til 3. viðgerð í dag, kann man ikki bara skjóta seg undir at eg fylgi flokkinum blint, tí tað er betur at vera innanfyri og fáa ávirkan enn at vera uttanfyri. Nei, tað er júst øvugt. Tað handlar um integritet og tað gevur ómetaliga nógv meira virðing, um man handlar eftir síni innastu sannføring í slíkum stórum og avgerandi málum.  Eg trúgvi at fleiri tykkara eru í eini tvístøðu. Tí tað hvílur ein stór ábyrgd á tykkara herðum og eg øvundi ikki tykkara støðu. Men ábyrgdin er tykkara nú tit um eina løtu skulu atkvøða.

Um ikki annað, so útsetið gildiskomuna, so vit fáa kanna málið betur lýst og fáa eitt betur grundarlag at taka støðu útfrá.

Harra formaður, fari at enda at biðja um loyvi at sitera nakrar reglur frá einum sangi hjá Mikael Wiehe og Bjørn Afzelius:

Vakna upp! Fatta mod! Börja se dej omkring!
Bli inte en av dom som bara står där se'n,
och säjer att, jag visste ingenting.

Vakna upp! Börja se dej omkring! Fatta mod!
Så du kan säg' till dina ungar när dom frågar dej,
att du var en av dom som stod emot.





-------------

Bjørn Afzelius & Mikael Wiehe


Fröna växer sakta under ytan. Dom trivs där det är fuktigt, mörkt och kallt.
Först när bladen börjar synas kan man se att det är ogräs överallt.
Men om man tittar bort, inget hör, inget ser hur vet man då?
För hör man inget, finns väl ingenting. Och det man inte ser finns säkert inte till.
I mars har du fortfarande tid. Du kan ta det innan knopparna slår ut.
Men om du låter det stå kvar, tills sommar'n är förbi,
så har det växt dej över huvudet till slut.

I dag tar rasisterna en. I morgon så tar dom kanske två.
Frankrike tog dom med storm.
Vem vet när det är dej dom ger sej på.

Vakna upp! Fatta mod! Börja se dej omkring!
Bli inte en av dom som bara står där se'n,
och säjer att, jag visste ingenting.

Varje dag föds nya hot mot våra liv. Varje morgon står missilerna klara.
I det mörker som vi blundar där rustar dom för krig.
Hur kan vi slåss ifall vi inte inser faran?

Idag har du arbete och lön. I morgon så kanske du får gå.
Miljonerna som svälter i världen utenför står bara litt längre ner i samma hål.

Vakna upp! Fatta mod! Börja se dej omkring!
Bli inte en av dom som bara står där se'n,
och säjer att, jag visste ingenting.

Dom flesta går med strömmen om det går. Dom flesta vill ju helst ha lugn och ro.
Men om fascismen kommer smygande tillbaks,
så är det du och jag som måste stå emot.

Ogräset växer och frodas. Så slipa och vässa din kniv.
Om du låter det spridas med vinden över världen får du plikta för din tvekan med ditt liv.

Vakna upp! Börja se dej omkring! Fatta mod!
Så du kan säg' till dina ungar när dom frågar dej,
att du var en av dom som stod emot.

Skúladepilin í Marknagili enn einaferð útsettur

Tað skortar ikki við álitum og klókum orðum, ið eru skrivaði frá landsins myndugleikum seinastu árini um, at vitan og fakligur førningur eru grundleggjandi fortreytir hjá teimum ungu. At útbúgving er ein mannarættur og at vit skulu arbeiða fram ímóti at 95% av einum ungdómsárgangi fullføra eina miðnámsútbúgving.

Men kortini lata vit 700 ungdómar av Streymoynni, Sandoy og Vágum húsast í einum Studentaskúla í Hoydølum, sum ongan góðan hevur átt síðan 1960. Tað verður pjøssað og pjøssað uppá gomlu bygningarnar, sum heldur áttu at rangera undir málsøki hjá Landsantikvarinum, men sum hann tó neyvan fer at bólka sum varðveitingar verdir. Og enn minnið eru hølini í Hoydølum verd at húsa unga ættarliðinum, sum vit siga, vit vilja geva besta førning til at arva hetta landið.

Nú frættist, at arbeiðið at byggja Skúladepilin fer í gongd í 2012. Men kortini verður hann ikki klárur at flyta inn í fyrr enn í 2016. Hetta er aðru ferð bara í ár, at hendan so týdningarmikla verkætlan er flutt eitt ár fram. Í vár var verkætlanin útsett til 2015 (áðrenn var ætlanin hann skuldi vera liðugur 2014) og nú guðhjálpimeg eitur árið 2016. Tvs skúlin skal vera liðugt bygdur í 2015, men ikki takast í nýtslu fyrr enn 2016, tí man útsetir keyp av innbúgvi.

Landsverk metir, at tað kostar einar 13-14 mió at útseta byggingina hetta eina árið, og hendan upphædd skal sannlíkt takast av heildarkostnaðinum.

Hetta er fullkomiliga meiningsleyst og býtt, fyri ikki at tala um kostnaðarmikið, at ein nýggjur, flottur skúli stendur liðugur eitt heilt ár áðrenn man kann flyta inn í hann, tí íløgurnar til  innbúgv verða útsettar eitt ár. Hetta árið í bíðistøðu fer sjálvsagt at kosta í hita og alskyns øðrum útreiðslum hjá Skúladeplinum, umframt at verandi miðnámsskúlar skulu gjalda rakstur o.a. Hetta er óneyðug longing, og merkir stóra samlaða dýrking fyri landið.

Ábøturnar á studentaskúlan í Hoydølum vóru gjørdar í 2008 útfrá tí, at nýggjur skúli skuldi vera klárur í 2012. Nú er hetta flutt til 2016. So tað er ivaleyst, at tørvur verður á fleiri ábøtum í Hoydølum, tí tann skúlin er í so út av lagi ringum standi sum er.

Um vit hyggja eftir teimum samlaðu íløgunum hjá hesi samgongu í fíggjarlógini, er onki at ivast í, at við umraðfestingum ber væl til at fara undir at byggja bæði Tjóðleikhús og Skúladepilin í Marknagili. Latið okkum sýna politiskt dirvi og støðufesti og halda avtalur frá fyrr í ár, soleiðis at Skúladepilin er klárur at flyta inn í hjá skúlanæmingum í 2015 og ikki í 2016, sum hendan samgongan ætlar.

Nær fáa vit eitt Tjóðleikhús?

Í dag er sól og høgur himmal. Men tó hanga tung skýggj yvir føroyska samfelagnum í hesum døgum. Politikkurin sum er settur út í kortið sendir ørkymlandi og ófrættakend boð út í hvørt heraðshorn í landinum. Ótryggir borgarir vita ikki síni livandi ráð, og ivast í um hetta er veruleiki ella ein óndur dreymur, sum tey eru statistar í.

Hetta er ikki vanlig glefs og frustratiónir frá einum andstøðuflokki, sum sigur tað sum verður væntað av okkum. Hetta er meint í ramasta álvara: Vit hava veruliga ilt í búkinum av tí sum fer fram.  Eg haldi, at tað í veruleikanum er óreelt at vit í dag skulu viðgera eina fíggjarlóg undir teimum fortreytum sum eru galdandi. Tað eru so nógvir ókendir faktorar í hesum roknistykkinum, at tað er vónleyst at hava eitt konstruktivt orðaskifti um fíggjarlógina.

Hesar kollveltingar, sum samgongan ætlar at fremja - flatskatturin og pensjónsskattingin - eru fongdar við so stórum óvissum um hvussu tað skal fíggjast, hvørjar avleiðingarnar verða fyri  einkultpersónar, fakfeløg, tryggingarfeløg, landshúsarhaldið, stovnar av øllum slag - at tað ber snøgt sagt ikki til at viðgera hesi stórmál á nøktandi hátt. Her eru 100 spurningar og ongi svar.

Men tað er helst júst tað sum er ætlanin, hetta skal bara trumlast ígjøgnum uttan at nakar fær ein livandi tjans.

Og gjøgnumgangandi fyri fíggjarlógaruppskotið er, at her verður brotið við allar avtalur sum eru gjørdar seinastu árini. Tað hevur verið gjørd ein erlig roynd síðstu tíðina uppá at flyta føroyskan politikk eitt vet uppeftir og frameftir, við at royna at skapa langtíðar semjur um stórmál. Sum td. nýskipanir innan pensjónir, kommunur, fiskivinnuna og langtíðar íløgukarmar. Stór og týdningarmikil mál, sum vit skulu finna semjur um. Alt hetta er vrakað til fyrimuns fyri ein primitivan, ófulfíggjaðan og bonskan høgrapolitikk, sum ongin hevði trúð møguligt.

Íløgukarmurin eru merktur av, at hvør landsstýrismaður skal seta sítt lokala fingramerki á, og teir fyrr gjørdu langtíðar íløgukarmarnir, har hugsað var um alt landið í eini heild, eru vrakaðir. Samgongan hevur framprovokerað eitt stríð millum meginøkið og útjaðara, sum er oyðileggjandi og óneyðugt. Tí hædd var tikin fyri øllum landinum í teimum langtíðar ætlanum fyri íløgur, ið var gjørd.

Vit eru traðkaði fleiri fet aftureftir í politisku menningini. Tað sendir signal út til tey fólk, sum eru eitt sindur at sær komin og sum hava aðrar møguleikar fyri at skapa sær eitt virðiligt lív, at hetta er ikki eitt verandi stað. Og tá tað hendir, so eru vit veruliga á vandakós. Og tað eri eg stórliga bangin fyri verður gongdin, um vit ikki fáa steðga hesum kollveltandi ætlanum nú.

Á skúla- og mentanarøkinum, eru tað tvær byggiætlanir, sum ikki longur tola at verða útsettar og skumpaðar fram í óvissuna. Onnur er Tjóðleikhúsið og hin er Skúladepilin í Marknagili. Tað hevur ongantíð verið so umráðandi sum í hesum døgum, at  júst hesar byggiætlanir verða settar í gongd nú frá 2012 og árini frameftir.

Føroyar hava staðið frammaliga í røðini, tá Skaparin deildi út av ymsum gávum og tilfeingi til heimsins lond. Umframt stórt náttúrutilfeingi, er list okkara óendaliga rík. Tað sprettir og grør allastaðni rundan um okkum av tónleiki, bókaútgávum, myndlist, sjónleiki, dansi, filmi og sniðgeving og mark tykist ikki vera fyri kreativu skapanarevnunum í hesum lítla landi. Ein av okkara fremstu sjónleikarkvinnum nevndi hetta í útvarpssending um dagin, og hon legði aftrat "men politikkarnir hava bara ikki uppdagað tað".

Hóast politikkurin á hesum øki ikki hevur verið merktur av teimum stóru visjónunum og karmarnir hava verið alt annað enn nøktandi, hevur listin ment seg ótrúliga nógv. Hugsið tykkum hvussu nógv goymt potentiali liggur í dvala, til reiðar at blóma, um bara vit góvu hesum øki eitt sindur meir ans og virðing.

Kanska hevur tað verið ein koddi og ein umbering hjá politisku skipanini at gera nakað munagott - tí hygg hvussu væl tað gongur uttan at vit gera nakað serligt. Men eg havi hug at venda tí við og siga: “Hugsið tykkum, hvussu nógv ríkari mentanarliga og andaliga vit høvdu kunnað verið, um bert vit gjørdu eitt lítið sindur meir á hesum øki”.

Tað sum listin skapar í einum samfelag kann illa gerast upp í krónum og oyrum. Men tess meira virðismikil er hennar leiklutur sum okkara mentanarliga jørðildi, sum skal bjóða vanahugsanini av og vísa okkum á nýggjar vegir. Vit kunnu ikki sum samfelag vera so tilafturskomin, at vit ikki duga at virðismeta tann tydning sum listin hevur fyri okkum sum framkomin tjóð. Og tí mugu vit nú geva henni munagóðar sømdir og karmar.

Tað er ikki bara hjá okkum, at listafólk skulu vera óvanliga tolin eftir at myndugleikarnir geva teirra stóra arbeiði ans og skapa teimum sømiligar karmar. Hetta er kent fyribrigdi í flestu londum. Og treyðugt so, fleiri átøk eru gjørd frá myndugleikans síðu gjøgnum árini, sum hava bøtt um viðurskiftini hjá mentanini og listini.

Men eg haldi, at ein av teimum listagreinum, ið hevur skula víst ógemeina stórt tolni, er sjónleikurin her í landinum. Orðarætt úr Fíggjarlógaruppskotinum stendur (við formansins loyvi): “Hølisumstøðurnar hjá Tjóðpalli Føroya eru út av lagi vánaligar”. Hetta er púra rætt. Men hetta vísir seg bert at vera ein staðfesting, tí gerð fylgir tíverri ikki orðum. Bert ein millión er sett av um árið komandi árini til nýtt Tjóðleikhús. Vit hava onki veruligt mentanarhús bygt sjálvi - Norðurlandahúsið varð jú bygt fyri norðurlendskar pengar - so tíðin er komin, at vit raðfesta Tjóðleikhúsið nú! Eitt Tjóðleikhús hevur ovurstóran týdning fyri okkara samleika og sjálvsvirði sum fólk, og ikki minst - fyri sjálva listagreinina sjónleikin, sum meir enn nøkur onnur rúmar allar aðrar listagreinar. Og fyri ikki at tala um tað reint búskaparliga rætta í at seta gongd á slíka bygging, tá lágkonjunkturur er í samfelagnum, og tað almenna hevur skyldu at seta slík hart tiltrongd bygningsverk í gongd.

Stóra tónleika -  sjónleika og mentanarhúsið Harpa varð bygt í størstu fíggjarligu kreppu í nýggjari tíð í Ìslandi. Byggingin hevur verið sera umdeild, men stjórnin sýndi við hesum ikki smávegis dirvi og virðing fyri hvønn týdning listin hevur -  júst í niðurgangstíðum - til at fáa fólk at hava okkurt at savnast um, vera errin av og til at byggja sjálvsvirði uppaftur.

Beint nú er tíðin tann rætta at seta bygging av Tjóðleikhúsið í gongd. Og tað er hon av fleiri orsøkum. Áðrenn valið, meldaðu allir flokkar - uttan Sambandsflokkurin - út, at Tjóðpallur skal byggjast í hesum valskeiðinum. Hetta eiga vit at taka uppá orðið. Harumframt, hevur Tórshavnar Kommuna víst stóra vælvild við at fara akivt inn sum viðspælari, og hevur bjóðað eina tí bestu staðseting í landinum - nevniliga á Skálatrøð.

Um ikki landið smíðar meðan jarnið er heitt og brúkar hesa politisku vælvildina, bæði úr Løgtingi og frá Tórshavnar Kommunu, so verður Tjóðleikhúsið ikki bygt í okkara tíð.

í 2011 vóru 5 mió settar av til projektering av Tjóðleikhúsið, men tær eru ikki brúktar orsakað av vantandi avgerð um staðseting. Tí verða tær fluttar fram til 2012, og nú staðsetingin er funnin, er ætlanin at brúka hesa upphædd til projektering í 2012. Og tað er rætt gjørt. Tvs at frá 2013 og nøkur ár fram, mugu pengar setast av til bygging. Men í hesum fíggjarlógaruppskoti, er 1 mió sett av hvørt ár hesi komandi fýra árini. Um vit ikki fáa Tjóðleikhúsið inn í langtíðar íløgukarmin, so missa vit tað momentum vit hava nú, og vit eru í stórum vanda fyri at staðsetingin og vælvildin frá Tórshavnar kommunu gleppur okkum av hondum. Og so eru hesar 5 mió, ið verða brúktar í 2012 til projektering mest sannlíkt farnar fyri skeyti.

Tí skal tað vera mín vón, at vit í mentanarnevndini kunnu fáa landsstýrið at taka uppaftur tær niðursjóvaðu ætlanirnar um Tjóðleikhúsið og fáa sett pening av, ið munar, og sum vísir at vit eisini tora og vilja taka stór stig okkara list, mentan og fólki øllum at frama.

Skapar eitt lágt skattatrýst vøkstur?

Hendan týðing er ein stytt útgáva frá kronikk úr Weekendavisen 21. oktober 2011, við heitinum “Der er gode grunde til at hæve skatten”.

Yvirskriftin á greinini skal als ikki misskiljast, tí hvørki eg ella E ynskja at hækka skattin í Føroyum. Heldur hinvegin eru vit samd í at marginalskatturin er ov høgur. Men harfyri haldi eg, at sjónarmiðini sum verða førd fram her, eru sera viðkomandi og tankavekjandi og kunnu vera við til at geva áleikandi kjakinum her heima um flatskatt meira fjølbroytni og dýpd.

Rithøvundarnir eru: Laust Schouenborg, Ph.D og starvast við London School of Economics og Ole Schouenborg, ið er lektari á University College Capital.

Fyritøkur hyggja eftir einari røð av viðurskiftum, tá tey skulu gera íløgur: Er arbeiðsmegin vælútbúgvin og væl fyri, fyrikemur mutur og kriminalitetur, er politiskur tryggleiki og kann man rokna við einum góðum infrakervi? Danmark scorar høgt innan øll hesi viðurskifti, og hetta er orsøkin til at tað hevur eydnast Danmark at fáa fyritøkur at støðast og harvið skapa vøkstur.

Skattatrýstið hevði ein centralan leiklut í danska valstríðnum. Liberal Alliance koyrdi uppá 40% inntøkuskatt og tey Konservativu argumenteraðu fyri, at lægri skattur skapar hægri vøkstur, fleiri arbeiðspláss og til síðst fleiri pengar til okkara samlaðu vælferð. Vinstra síðan ynskti ávísar skattahækkanir og vísti á, at breiðastu herðarnar mugu bera mest, serliga í krepputíðum.

Nýggja danska centrum-vinstra stjórnin ætlar at halda fast við at hækka avgjøldini, men lovar at lækka skattin á arbeiði markant í einum framtíðar skattareformi. Her spyrja høvundarnir, um hetta er rætta leiðin, ella um tað hinvegin gevur meining at hækka skattirnar  - ikki beint nú, men í longdini.

Teir spyrja: Skapar eitt lágt skattatrýst fleiri arbeiðspláss og vøkstur? Hendir tað, sum fleiri økonomar og politikarir vilja vera við, at lágur skattur tiltrekkir útlendskar fyritøkur og motiverar danskar fyritøkur at gera fleiri íløgur og løntakarar at gera ein “eyka innsats” sum tað kallast?

Teir eru samdir í, at “alt annað líka” - kann lægri skattur vera eitt incitament, sum teoretiskt kann skapa hetta positiva vakstrarscenario. Men hetta er ein sera einfald mynd av tí sum vit meira breitt kunnu kalla tað danska vælferðar-modellið og av teimum faktorum, sum higartil hava gjørt Danmark til eitt ríkt samfelag og sum høvundarnir meina eisini framyvir eru við til at skapa framtíðar vøkstur.

Tað sum man eigur at hyggja at, er hvat er tað sum motiverar fyritøkur og kompetenta arbeiðsmegi at støðast og virka í Danmark. Fleiri kanningar hava víst, at umframt skattatrýstið hyggja fyritøkurnar eftir einari røð av øðrum viðurskiftum: Er arbeiðsmegin vælútbúgvin og hevur hon góða heilsu (og er harvið stabil), politiskur stabilitetur, lítið mutur, lágur kriminalitetur, gott infrakervið osfr. Á øllum hesum økjum er Danmark heilt væl fyri og tað er júst orsøkin til at tað hevur eydnast at vera so kappingarført. Danmark kappast ikki uppá skatt, men uppá samfelag.

Og høvundarnir spyrja: Hvørjar eru so fortreytirnar fyri, at vit framyvir megna at halda fast við hetta attraktiva búskaparliga umhvørvi? - Tað er júst almennar og skattafíggjaðar íløgur í okkara samfelag og menniskjaliga tilfeingi. Gransking og útbúgving, dagstovnar við høgari góðsku umframt okkara felags heilsuskipan. Og her hevur tað týdning at taka fram, tær neiligu avleiðingarnar av einum lágum skattatrýsti, sum vit kenna frá útlondum: Størri ójavni, sum kann leiða til kriminalitet, intolerancu og vónloysi. Spilt menniskjaligt tilfeingi, tá øll ikki fáa ein góðan uppvøkstur, skúlagongd og víðari útbúgving. Og til seinast, færri íløgur í infrakervið og gransking. Við øðrum orðum: Stórur ójavni førir ikki til vøkstur.

Høvundarnir vísa á, at hesi sterku eyðkenni við danska búskaparliga modellinum hevur víst seg at vera eitt av teimum mest kappingarføru í heiminum seinastu 50-70 árini og hendan skipan hevur megnað at givið flestu borgarum bæði vælstand og vælferð. Teir staðfesta tí, at skattirnir eiga at vera verandi á sama støði, ella kanska enntá vaksa eitt sindur, um man ynskir at halda fast í hesum kappingarfyrimuni í framtíðini.

Argumentini fyri, at tað kann vera ein meining í at hækka skattirnar nakað í longdini er ein nýggj læra, sum spakuliga er við at festa røtur. Tað snýr seg um, at vit í framtíðini eiga at broyta búskapin burtur frá endaleysum materiellum vøkstri og øktum forbrúki. Síðstu 10 árini hevur debattin víst, at fleiri og fleiri eru ivasom í um lukkan er at hava fleiri flatskermar og tríggjar uttanlandsferðir. Vit eru vorðin meir og meir tilvitaði um, at okkara felags jørð kann ikki rúma støðugum íbúgvaravøkstri og hartil hoyrandi framleiðslu og forbrúki. Globalt er okkara politiskt-búskaparliga samfelagsskipan ikki burðardygg.

Ein háttur at loysa hendan trupulleika, er at tálma privatu nýtsluni við hækkaðum skattum. Høvundarnir eru væl greiðir yvir at hetta ljóðar ræðuligt fyri mong. Men hetta gevur bert meining um tað almenna væl at merkja dugir at brúka hækkaðu skattainntøkurnar til íløgur í burðardyggar og grønar loysnir í infrakervið, kollektiva ferðslu - elektrisk tokbananet ístaðin fyri bilbrýr osfr.

Høvundarnir eru væl greiðir yvir, at teirra sjónarmið neyvan fær Dansk Arbejdsgiverforening og fíggjarkervið at klappa av frøi. Men tað er eitt faktum, at vøksturin í okkara núverandi samfelag nærkast endastøðini í mentanarsøguni. Og við at skilja og handla út frá hesi sannroynd kann Danmark aftur gerast eitt undangonguland.

Teir enda við at siga, at skattur er vorðin eitt “fy-ord” í politiska orðaskiftinum, bæði uttanlands og í Danmark. Hetta halda teir er spell, tí skattur er eitt úttrykk fyri, at vit hava valt at geva okkara íkast til tað samfelag vit eru ein partur av og sum vit persónliga vilja satsa uppá at finna haldførar kollektivar loysnir til teir trupulleikar, vit standa framman fyri.

Vónandi - siga høvundarnir at enda - fer Fólkatingið at finna aftur á beint í tí avsporaða skatta-kjakinum og byrja uppá framtíðina í góðari tíð. Hon kemur kortini!

Fyrispurningur í Tinginum til Jørgen N um at tiðna blokkin

Munnligur fyrispurningur

til

Jørgen Niclasen, landsstýrismann í fíggjarmálum

um samráðingar við donsku stjórnina um at tiðna og hækka ríkisveitingina

1. Hvussu samsvarar tað, at taka upp samráðingar við donsku stjórnina um at tiðna og hækka ríkisveitingina, við stevnuskrá Fólkafloksins, sum ein borgarligur tjóðskaparflokkur?

2. Er tað ein samdur Fólkaflokkur, -  her verður bæði hugsað um tingfólk og bakland -  ið stendur aftanfyri ætlanirnar hjá samgonguni, um at fara undir nevndu samráðingar við donsku stjórnina?

3. Hevði Fólkaflokkurin, sum hevði greiðan meiriluta saman við smáu flokkunum, ikki allar møguleikar fyri at forða fyri at hetta mál - sum stríðir beint ímóti stevnuskrá floksins - varð skrivað inn í samgonguskjalið?

Viðmerkingar:

Í valskrá Fólkafloksins til løgtingsvalið 2011 stendur undir teiginum “Sjálvræði” m.a. soleiðis:

“Fólkaflokkurin er ein borgarligur tjóðskaparflokkur og hevur sum stavnhald, at í Føroyum skulu føroyingar ráða. Vit skulu valda, har vit gjalda. Vit skulu hava tamarhald á føroyska búskapinum, tí politiskt sjálvræði kann einans røkkast við búskarligum sjálvbjargni.

• Vit vilja virka fyri eini breiðari politiskari semju um, at Føroyar verða fíggjarliga sjálvbjargnar. Tað skal gerast eftir greiðum leisti, har partur av búskaparvøkstri skal brúkast til sjálvbjargni. “

Hesar orðingar eru sera torførar at taka í álvara, nú Fólkaflokkurin sum annar av stjórnarberandi flokkunum í nýggju samgonguni, gongur á odda við at taka samráðingar upp við danir um bæði at tiðna og hækka ríkisveitingina.

Tað er helst onki at taka seg aftur í, at seinastu árini hevur stórur partur av føroyingum góðtikið, at upphæddin av ríkisveitingini er fryst fast og at vit við hesum eru á rættari leið móti einum sjálvbjargnum búskapi. Hetta er uttan iva galdandi fyri flestallar fólkafloksveljarar, sum í stóran mun kenna seg sera sviknar av flokki sínum.

Í formansrunduni í Kringvarpi Føroya kvøldið fyri valið, svaraði formaður Fólkafloksins stutt  og greitt “nei” til at røra við blokkin. Tí vekir tað stóra undran, at Fólkaflokkurin kúvendir frá sínum vallyftum og grundsjónarmiðum um “búskparligt sjálvbjargni” - serliga tá flokkurin saman við smáu flokkunum, sum somuleiðis hava sjálvbjargni sum mál, hevði kunnað forðað fyri hesum.

Var hetta tað, ið veljarin ynskti?

Tað var av sonnum ein løgin og blandað kensla eg sat við, mín fyrsta starvsdag á Løgtingi leygardagin 12. november. Eyðmýkt, stoltleiki og virðing fyri starvinum og uppgávuni ið liggur fyri framman, vóru helst tær kenslur, ið trokaðu seg longst fram hesa løtuna. Teimum á baki komu tó allar hinar, ið samanlagt best kunnu lýsast sum ørkymlaðar kenslur.

Valúrslitið var á mangan hátt ørkymlandi og eg havi hugsað nógv um hvussu tað skal tulkast. Samráðingarnar millum komandi stjórnarflokkarnar seinastu 14 dagarnar og tað sum er komið fram um samgonguskjalið, er sanniliga eisini ørkymlandi. Og eg royni at greina, um tað sum er sett út í kortið, er tað sum veljarin hevur ynskt.

Eri væl vitandi um, at góðtrúgvin skal man ikki vera í politikki. Men at eg longu á fyrsta arbeiðsdegi var tilreiðar at kasta flestu av illusjónunum yvir borð, vardi meg tó ikki.

Tað var greitt, at veljarin ynskir borgarligan politikk. A og B vórðu størstu flokkar, har er onki at fara skeivur av. Fair enough!

Nógvir veljarar atkvøddu uttan iva fyri skattalætta. Men eg loyvi mær stórliga at ivast í um veljarin hevði ætlað at bara tær høgu lønirnar skulu fáa lætta, meðan meirilutin av løntakarunum, sum eru miðal- og láglønt, onki fáa. Eg trúgvi nógv kenna seg álvarsliga snýtt. Ikki av A, tí har er frymilin, at tey sum hava, skulu fáa meir. Men av B, ið týðiliga segði nei til skattalætta og H, sum altíð hevur talað søk teirra veiku.

Veljarin valdi 10 kvinnur á ting. Eitt søguliga høgt tal, sum átti at boða frá, at nú gongur rætta vegin. Men bert ein kvinna sleppur í landsstýrið av íalt 8. Hetta var neyvan tað sum veljarin ynskti.

Eg trúði - góðvarin - at sjálvstýrisrørslan hevði fingið meirilutan eftir valið, 19 tingfólk av 33 er ein greiður meiriluti. Og eg var sannførd um, at hetta fer sjálvsagt at síggjast aftur í samgonguskjalinum og vit fara - um enn sera spakuliga - so tó støðugt halda kósina á sjálvbjargnisleið.

Men eg fór so dyggiliga skeiv. Beint hinvegin, hava allir sokallaðu sjálvbjargnisflokkarnir fullkomiliga avreitt sjálvstýrishugsjónina fyri at metta búkin.

Og hetta er størsta valsvik, hugsast kann. Tí eitt er heilt greitt: Veljarin atkvøddi IKKI fyri at røra blokkin. Bert B við 8 av 33 atkvøðum ynskti at hækka blokkin, meðan 24 av 33 tinglimum eru valdir inn uppá, at vit gera ikki hesa dáragerð og størsta afturstig á sjálvstýrisleið í mannaminni, at tiðna og hækka blokkin.

Og nú frættist, at nýggja landsstýrið ikki ætlar, at arbeiðið við stjórnarskipani skal halda fram. Eg havi torført við at finna orð, ið lýsa hvussu hugstoytt tað er, at afturhaldið skal hava fingið slíkar fastatøkur í fyrrverandi sjálvstýrisflokkarnar.

Allastaðni eg komi, hitti eg ill, flóv, vónbrotin og frustreraði fólk, ið siga: Hetta var ikki tað vit valdu! Á facebook er mest nýtti setningur hesar dagarnar: Grát mítt elskaða land.

Hóast nógv er ómetaliga harmiligt í ætlaða politikkinum hjá nýggja landsstýrinum, skal ongin ivast í, at Tjóðveldi ætlar ikki at svíkja sínar veljarar. Vit fara at arbeiða hart, miðvíst og konstruktivt við øllum málum, ið kunnu føra Føroyar framá. Tað verið seg við samgonguni ella saman við hinum í andstøðuni. Men aðalmál okkara fer altíð at vera, at skapa eina grundleggjandi trúgv uppá okkum sjálvi sum land og fólk. Støðugt at vísa á møguleikarnar heldur enn forðingarnar. Og at kveikja undir treystið og sjálvsálitið, soleiðis at tað altíð eru vit sjálv, ið skulu finna loysnirnar uppá tær avbjóðingar, samfelag okkara stendur yvirfyri.

Okkara partur skal ikki liggja eftir.

Takkarkvøða

Hjartaliga takki eg øllum, ið stuðlaðu Tjóðveldi á ymsan hátt til Løgtingsvalið.

Og eina serstaka tøkk sendi eg tykkum 358 kring alt landið, ið valdu meg persónliga.

Eg fari at gera alt eg eri ment at vera tykkum eitt virðiligt og gott umboð.

Dagurin í dag, 29. oktober, er ein lagnudagur.

Føroyska samfelagið stendur á einum vegamóti. Vit skulu velja ímillum eina kenda, men afturhaldssinnaða kós, ið byggir á hugsanir um eitt siðbundið veiðisamfelag, sum heldur alt vera best sum er. Sum trívist best í ómakaleysu samríkjastøðuni, gjarna við størri peningainnspræning, so vit sleppa frá at taka stóru tøkini sjálv. Og sum enn ikki er til reiðar at rúma seksuellum minnilutabólkum í samfelag okkara, ájavnt við aðrar borgarar.

Ella, vit kunnu velja at traðka inn í vitanarsamfelagið, har vit geva tí kreativu, skapandi kreftunum pláss. Tí vit vita, at samanrenningin av vitan og kreativiteti eru avgerandi fortreytir fyri menning og trivnaði í framtíðar samfelagnum. Har vit, í størstu virðing fyri høvuðsvinnu okkara, tora at gera nýskipanirnar ið skulu til, so hon gerst lønandi og verður før fyri at gera nýggjar íløgur. Eitt samfelag har list, mentan, kreativar vinnur, íverksetan og fjøltáttaði útbúgvingartilboð trívast og mennast lið um lið, men altíð við grundfesti í okkara egna, føroyska samleika. Tí vit eru føroyingar, serstøk tjóð.

Tíðin er komin at skifta kós. Eitt sterkt Tjóðveldislið á Tingi hevur evnini og viljan at seta og halda røttu kósina.

Veljarafundur í Vestmanna 24. okt

Tað var ein stuttligur og lívligur veljarafundur í fullsettari Fjørukógv í Vestmanna millum Sambandsflokkin og Tjóðveldi í gjárakvøldið. Á fundinum kom greitt til sjóndar, at í allar flestu málum eru flokkarnir samdir, sambandsumboðini tosaðu enntá upp í saman um at yvirtaka málsøkir og at í Føroyum skulu føroyingar ráða! Men at fáa okkum at ganga við til at tiðna blokkin, tað gongur aldrin. Og tað fáa tey heldur onga undirtøku fyri frá øðrum flokkum, so tað fer lukkutíð ikki at henda.
Takk til fyriskipararnar og fundarluttakarar fyri eitt frálíkt kvøld.

ALS-skipanin og tey nýútbúnu

ALS hevur eina týðandi stabiliserandi funksjón í einum samfelag tá kreppur raka, og fólk gerast arbeiðsleys. Okkara ALS skipan skal eisini eiga rós fyri at skipa fyri praktikkplássum, skeiðum og øðrum førleikamennandi, so fólk í skipanini ikki sita hendur í favn, men heldur gerast betur fyri at møta krøvum frá arbeiðsmarknaðinum.

ALS verður sum kunnugt fíggjað frá arbeiðstakarum og arbeiðsgevarum og er tískil leys av politisku skipanini sum so. Tó hava politikkarir ábyrgd av at royna at ávirka stýrið fyri ALS at tillaga skipanina eftir broytandi tørvum í samfelagnum. Eitt evnið, sum Tjóðveldið hevur sett ovast á dagsskránna, er at vit mugu fáa fólkavøkstur í landinum. Tað skal setast inn á nógvum økjum fyri at røkka hesum máli, og ALS skipanin er ein týðandi viðspælari.  

Vit eiga at arbeiða fyri at víðka ALS, so skipanin eisini umfatar tey lesandi, ið flyta heim úr útlondum. Tey hava sjálvsagt ikki havt lønandi inntøku í Føroyum seinastu árini og tá útrokningarháttin hjá ALS bert er grundaður á inntøkugrundarlagið seinastu mánaðirnar, er úrslitið at nýútbúgvin fáa lítið og onki frá ALS.

Hetta er ein beinleiðis forðing fyri fólkavøkstri, tí í Danmark, har tey flestu ungu lesa, fáa tey útgjald beinanvegin, tey eru útbúgvin. Tað ger sjálvsagt, at tey verða verandi niðri og harvið verða knýtt at danska arbeiðsmarknaðinum og tá minkar sannlíkindini fyri at tey flyta heimaftur. Eg skilji frá mongum nýútbúnum, at hetta er ein beinleiðis forðing fyri at tey umhugsa at flyta aftur til Føroya. Eitt uppskot kundi verið, at ásett eitt minsta mark fyri ALS-útgjaldið, soleiðis at nýútbúgvin íhvussu er kunnu fáa eitt grundgjald útgoldið.

Alt ella onki til tey eldru

Tjóðveldisleiðin vitjaði í Suðuroy í gjár og tað var sum altíð ríkandi og lærandi at hitta alt hetta góða fólk vit eiga kring landið, -  seyðamenn í Sumba, íbúgvar og starvsfólk á ellisheimi og á sjúkrahúsinum og til síðst væl vitjaðan veljarafund á tí serstakliga hugnaliga Seglloftinum.

Serliga áhugavert var, at fáa staðfest frá fyristøðukvinnuni á Hamragarði í Vági, júst tað sum framsøgukvinna okkara í sosialmálum, Bergtóra Høgnadóttir, so ofta hevur víst á: At ov einsíðugt fokus hevur verið á at byggja røktarheim, sum eru sera dýr at byggja og reka og har avleiðingin er, at heimahjálpin verður skerd. Ein kanning frá 2008 vísti, at samanbori við hini norðanlondini, er Føroyar tað landi, har flest fólk yvir 65 ár búgva á stovni. 

Øll fólk ynskja at búgva heima sum longst, tí má útboðið til hjálp tillagast, so vit fáa fleiri tímar til 

heimahjálp til tey sum kunnu og vilja búgva heima, byggja fleiri vardar íbúðir, til tey sum hava tørv 

á tí, og síðsti møguleiki er so røktarheim. Sum er, er tað alt ella onki: Røktarheim við fullari pleygu 

til tey fáu og lítil og ongin hjálp til tey mongu, ið eru heima, men hava tørv á nakað av hjálp. 

Hetta vil Tjóðveldi broyta!

Skattaskipan fyri útisiglarar o.o

Í samband við skattauppskotið frá Javnaðarflokkinum, hevur nakað av umrøðu verið um  hvørja skattaskipan vit skulu hava til føroyingar, ið arbeiða uttanlands.

Vit eru sera væl fyri í Føroyum, tí vit hava eina fleksibla og ikki minst dugnaliga arbeiðsmegi, sum tað er eftirspurningur eftir í útlondum. Her tosa vit bæði um skipsførarar, maskinmenn, handverkarar, ROV-operatørar, tyrlu- og flogskiparar osfr osfr. Hesi fólk eru ein stór styrki fyri okkara samfelag, og sjálvandi skulu vit hava so kappingarføra skattaskipan sum til ber, so tey ikki flyta burtur, men framhaldandi skapa vøkstur her hjá okkum.

Ein meting sigur, at uml 5-7% av samlaðu føroysku skattgjaldarunum, arbeiða uttanlands, og sostatt ikki gjalda sama skatta% sum hinir løntakararnir. Í mun til grannalondini, er hetta ein lutfalsliga stórur partur. Eg haldi tað hevur stóran týdning at politikarir og tey, ið arbeiða uttanlands, skilja hvønnannan betur. Tað nyttar onki at koma við einum lidnum uppskoti yvir høvdið á fólki og vænta at tey taka undir við tí uttan mótmæli.

Tey flestu er helst samd um, at øll ið liva í hesum landinum, skulu bera byrðarnar so javnt sum møguligt og øll sum forvinna pengar skulu gjalda sín part til felags húsarhaldið. Og nógv av teimum, ið arbeiða uttanlands, gjalda flestu sosial gjøld í Føroyum. Men sum skilst verða teir viðgjørdir ymiskt og skulu brúka nógva orku uppá at greiða síni viðurskiftir við skattamyndugleikarnar. Tað er hesum vit skulu koma burturfrá. Spurningurin er so, hvussu kunnu vit finna eina einfalda loysn, har øll gjøld verða samlaði og trekt av lønini áðrenn hon er útgoldin. Soleiðis, at løntakarin veit, at tá lønin er komin inn á konto, so er skattur og øll onnur sosial gjøld farin av, og tað sum er eftir kanst tú sjálvur ráða yvir.

Øll gjalda heilsutrygd í dag, men eftir 1. januar verður hetta gjald lagt beinleiðis undir skattin. Ein loysn skal finnast á, hvussu vit tryggja, at fólk, ið arbeiða uttanlands eisini gjalda fyri heilsutænastur. Og í somu loysn eiga vit at leggja onnur gjøld, sum øll hava gleði av, td. kringvarpsgjald, ALS, barsils- og arbeiðsmarknaðargjøldum o.a.

Ein frítíðar felagsskapur er skipaður í Føroyum, ið hevur savnað útisiglarar og summar aðrar fakbólkar, ið starvast uttanlands. Men stóra talið av handverkarum uttanlands er td ikki við í hesum felagsskapi enn. Tað hevði verið ynskiligt, um allir teir fakbólkar, ið starvast uttanlands og hava serskattaskipanir, kundu savnast í einum felagsskapi, sum so kann umboða hesi fólk og tosa við einari rødd yvirfyri myndugleikunum. Sjálvt um ymsu bólkarnir hava ymsar treytir og trupulleikar, ivist eg ikki í at tað ber til at samansjóva áhugamálini, so tað er greiðari fyri politisku skipanini hvørjar treytirnar og sjónarmiðini eru hjá hesum bólkum.

Um vit vilja tað ella ei, so arbeiðir tíðin fyri Tjóðveldi

Í míni tíð í Íslandi, fekk eg næstan dagliga spurningin “nær taka tit fullveldi?” Ì práti við íslendingar er hesin spurningur ikki til at koma uttanum, tey skilja okkum heilt einfalt ikki á hesum øki. Og hvørja ferð stúrdi eg fyri spurninginum, krimpaði tærnar og vavdi runt í svarinum.

Eg havi altíð havt upp- og niðurtúrar um okkara útlit til at náa bjartasta málinum um eina sjálvstøðugar Føroyar. Viðhvørt hugsi eg, at her er øll vón úti, lat okkum bara gloyma tað. Og aðrar tíðir vaknar stríðsandin í mær, og eg hugsi “jú, sjálvandi megna vit tað eisini, og her er vón fyri framman”.

Og trúgvin og stríðsandin varð av álvara kveiktur hesi árini í Íslandi. Hetta samfelagið sum líkist okkum mest á øllum økjum og sum vit beinleiðis kunnu samanbera okkum við. Tað er bara at falda við 6. Tey megna tað - hví skulu vit so ikki? Og ikki minst styrktist trúgvin av tí sterka bróðurandanum og kensluni av felagsskapi, sum í øllum málum kemur til sjóndar millum føroyingar og íslendingar. Vit fara ikki at standa einsamøll tá vit ein dag taka stigið.

Prátaði við ein breta, sum er gestaundirvísari á Háskóla Íslands. Hann segði, at tað gekk yvir hansara forstand at bert 300.000 fólk megnaðu at halda einum samfelag koyrandi, við øllum tí sum hartil hoyrir - framkomið undirvísingarverk, infrakervið, vælferðarskipanir og politikkir á øllum økjum og á so høgum stigi. Víst stríðast tey við eina álvarsliga kreppu nú, men hann skuldi vera tann fyrsti at geva síni egnu harðrendu stjórn part av skuldini fyri at fallið bleiv so djúpt.

Og meðan hann prátaði, hugsaði eg: Og vit megna tað eisini. Næstan. Víst hava vit ikki tikið øll økir yvir enn og fáa framvegis stuðul úr Danmark, men tað restar ikki nógv í. Og tað er í veruleikanum alla æru vert.

So eg havi valt at síggja tað hálvfulla glasið í staðin fyri tað hálvtóma. Havi sannført meg sjálva um at tað er í veruleikanum kraftarverk vit øll útinna hvønn dag, at halda einum fulfíggjaðum samfelag saman við so fáum fólkum.

Og eri sannførd um at tað fyrst og fremst er einari sterkari sjálvstýrisrørslu fyri at takka, at hesin framburður er farin fram hesi síðstu mongu árini. Framburður vinnuliga, mentunarliga, í etiskum máli og í altjóða samstarvi.

Tí ynski um sjálvstýri og framburð eru tvær síður av somu søk, so sjálvsagt sigrar fullveldis hugsjónin til seinast.

Sterkt vinnulív

Minnið stuðul, meir kapping:  Eitt sterkt vinnulív er ein fortreyt fyri at tryggja búskaparvøkstur. Stuðul til útvaldar vinnur verður aldrin leiðin fram og eisini er manglandi kapping ein av størstu  forðingunum fyri at brúkarin fær so góðan prís og tænastu sum gjørligt og at fyritøkurnar skapa so høgt avkast sum gjørligt. Hetta merkir m.a. at Brúkararáð og Kappingarráð mugu styrkjast og fáa røttu heimildirnar og atgongd til serfrøði fyri at kanna um nøktandi kapping er á ymsu økjunum, so vit sum brúkarar fáa so rættar prísir sum gjørligt.

Ferðavinnan skal gerast ein nógv meira týðandi vinna í Føroyum. Longu nú gevur ferðavinnan inntøkur til føroyska samfelagið og skapar størv kring alt landið. Skilaleysu politisku avgerðinar á hesum økinum seinastu 3 árini hava skapt óvissu og ótryggleika í vinnuni sum heild. Hetta kan fáa óhepnar avleiðingar fyri hetta vinnuøkið fleiri ár fram í tíðina. Fyri at tryggja eina meira áhaldandi og málrættaða marknaðarføring og menning av Føroyum sum ferðafólkaland, er neyðugt við einum sterkum almennum myndugleika (ferðaráð), sum kann savna vinnuna og ganga á odda í hesum arbeiði. Alneyðugt er at hesin stovnur fær møguleika at arbeiða langsiktað og fær neyðuga tilfeingi, bæði fakliga og fíggarliga, sum skal til fyri at Føroyar skulu fáa ein størri part av heimsins skjótast vaksandi vinnu.