søndag den 4. oktober 2015

Flóttafólk - raka tey okkum?


Støðugi streymurin av flóttafólki, meginparturin úr Sýrialandi, er nú komin til norður Evropu, Danmark og nærkast kanska eisini Føroyum við kvikum fetum. Spurningurin trokar seg inn á okkum: Kunnu vit halda fram at goyma høvdið í sandinum og siga, at hetta rakar ikki okkum?

Eitt átak millum sjálvboðin byrjaði á facebook undir heitinum “Hvussu kunnu vit hjálpa”. Her var undirtøkan beinanvegin so stór, at tørvur var á at skipa fyri einum almennum fundi og hesin varð hildin í Norðurlandahúsinum leygardagin 12. september. Fullur salur av fólki fekk sakliga og góða kunning um hetta fløkta mál frá fólki við innliti úr ymsum økjum. Síðan komu umboð fyri politisku flokkarnar at siga sína hugsa um hvørja ábyrgd Føroyar hava í flóttafólkamálum. Eftir fundin var høvið hjá fólki at skráseta seg um tey onkursvegna vilja hjálpa flóttarfólki - annaðhvørt við húsrúmi, sum stuðulsfamilja, við frálæru í føroyskum el.ø.

Niðurstøðan frá fundinum var, at hóast málið er fløkt løgfrøðisliga og hópin av umberingum finnast fyri einki at gera - so ber tað til. Um politiskur vilji er til tess og um landsstýrið - í samráð við ST og danskar myndugleikar - setir sær fyri at taka ímóti flóttafólki - so ber tað til.

Ja, vit hava ábyrgd og vit taka ábyrgd
Sum umboð fyri Tjóðveldi á fundinum í Norðulandahúsinum var mítt  stutta svar -  ja, sjálvandi skulu vit taka ímóti flóttafólki í Føroyum. Vit eru eins nógv partur av heimssamfelagnum sum onnur lond og vit hava eisini moralska skyldu at gera okkara part.

Men hetta skal gerast rætt og forsvarligt fyri allar partar og tað skal fyrireikast væl. Talan vildi verið um, í fyrstu atløgu, at tikið ímóti uml. 10-15 fólkum og fyri okkara viðkomandi verður talan um at taka ímóti kvota-flóttafólkum. Sokallaðu kvota-flóttafólk sita í ymsum flóttafólkalegum og eru av ST stovninum UNHCR eyðmerkt sum slík, tí tey av ymsum orsøkum ikki kunnu flyta aftur til sítt egna land.

Tey flóttafólkini, ið nú floyma yvir landamørkini kring Evropa, hoyra til ein annan bólk. Tey søkja um friðskjól í tí evropiska landi, har tey verða skrásett, verða send í asyl-sentur og tíðin at viðgerða teirra umsóknir er ofta ómetaliga long.

Feska samgonguskjalið sigur, at Føroyar hava eisini ábyrgd av flóttafólkum. Væntandi verða hesi orð fylgd upp av greiðum politiskum málum og ítøkiligum ætlanum, sum ger, at vit innan fyri eitt hálvt til eitt heilt ár kunnu bjóða teimum fyrstu flóttafólkunum vælkomnum til okkara.

Ísland vil hjálpa okkum at hjálpa
Um vit gera av at taka ímóti flóttafólki, hevur Ísland boðið sær til at stuðla og samstarva við okkum. Ísland hevur tikið ímóti uml. 525 flóttafólkum síðani 1956 og seinastu árini hava tey tikið ímóti uml. 22 flóttum annaðhvørt ár sum liður í UNHCR Resettlement Programme. Umframt hetta eru bara seinastu mánaðirnar  komin yvir 100 flóttafólk til Ísland, ið hava biðið um friðskjól. Tey hava sostatt gjørt sær nógvar royndir á økinum, royndir sum kunnu koma okkum til góðar. Londini eru lík á mangan hátt - samfelagsbygnaður- og stødd, veðurlag, mentan og fólk - og tí liggur tað beint fyri at hyggja eftir hvussu grannar okkara fyri vestan hava gjørt. Gjøgnum frálíka samstarvið millum politikarar í Føroyum, Íslandi og Grønlandi í Útnorðurráðnum hava vit fingið tilsøgn frá starvsfeløgum okkara í Altinginum, at bæði íslendskir politikarar og embætisfólk fegin vilja samstarva við okkum um hetta stóra mál.

Søgan um palestinsku einkjurnar og børn teirra, ið komu til Akranesar
Eg búði sjálv í Íslandi í 2008, tá ið stjórnin, í samstarvi við Akranes kommunu, gjørdi av, at taka 
ímóti 29 palestinskum kvota-flóttafólkum úr Irak. Hetta vóru einkjur við børnum, sum høvdu mist 
sínar menn á syndarligan hátt og sum høvdu verið leingi í flóttafólkalegum. Her fór íslendska stjórnin 
í samráð við UNHCR um hvønn bólk av flóttafólkum tey kundu átaka sær at taka ímóti og úrslitið 
gjørdist at bjóða hesum einkjum og teirra børnum til landið. Áðrenn Akranes kommuna tók 
avgerðina, var drúgv umrøða millum íbúgvararnar í kommununi og hóast mong vóru ivasom, vóru 
flestøll sinnaði at bjóða hesum familjum vælkomnum og at hjálpa til so hetta kundi eydnast.
Talan var um væl fyrireikaða og demokratiska prosess, har íbúgvar í Akranesi vóru væl kunnað og 
fleiri sjálv játtaðu at vera partur av uppgávuni. Og júst hetta hevur alstóran týdning fyri at 
integrasjónin skal eydnast. Palestinsku konurnar fingu eitt heim og eitt arbeiði, eina stuðulsfamilju, 
tulkatænastu, undirvísing í íslendskum 4 dagar um vikuna, umframt sálarfrøðiliga og læknaliga hjálp. 
Og serligar fyriskipanir vóru gjørdar til at taka sær væl av børnunum og teirra tørvi. Sum skilst, var 
ein av størstu avbjóðingunum, at finna sálarfrøðiliga hjálp á arabiskum, tí hóast tulkarnir vóru frálíkir 
høvdu teir sjálvsagt sínar avmarkingar. Summar konur eru síðan fluttar aftur, men hinar búgva 
framvegis á Akranesi. Børnini lærdu skjótt íslendska málið, men verri gekst hjá teimum eldru.
Stjórnin rindaði Akranes kommunu ávíst endurgjald í tvey ár, men tænastan gekk yvir longur enn tvey ár, og tí vóru summi ónøgd við at kommunan situr eftir við útreiðslunum, umframt tað sum hesi tvey ár kostaðu. Umrøðan um slík mál er altíð trupul, bæði tí tað snýr seg um menniskju í dýrastu neyð, men eisini orsakað av, at so nógv okkara bera ein skiljandi ótta fyri hesum fremmanda og eru í iva um hvørjar avleiðingar tað fer at fáa fyri samfelagið, at vit lata upp fyri fólki við heilt øðrvísi mentan og uppruna.
Ein læra úr Akranesi er, at tað sum er mest týðandi fyri at tað skal eydnast væl at taka ímóti flóttafólki, er at tey fáa ta tænastu teimum tørvar. Sum heild, eru royndirnar frá Akranesi góðar, hóast tað sjálvsagt vilja vera avbjóðingar, ið taka langa tíð at loysa.

Integrasjón er lykilin
Ein partur av uppgávuni ið fylgir við tí, at taka ímóti flóttafólki, eru skipanir fyri integrasjón. Í Føroyum búgva í dag longu 1600 fólk, ið koma úr londum uttanfyri Norðanlond. Og íalt ganga 2.464 fólk millum okkum, ið ikki hava føroyskt sum móðurmál. Hetta eru fólk, sum sjálv hava leitað sær higar at búgva og sum vit hava givið alt ov lítlan ans og virðing. Hesi hava ikki havt góðar møguleikar fyri at sleppa uppí part í okkara samfelag, fyrst og fremst tí tilboðini um undirvísing í føroyskum hava verið alt ov fá og stutt. Tí hevur tað stóran týdning í hesum kjakinum, at vit taka integrasjón í álvara og seta neyðuga orku av til at útlendingar ella flóttafólk, ið koma higar at búgva, hava ein veruligan kjans at trívast og mennast í Føroyum.

Haldi hetta brotið úr grein hjá tíðarritinum “The Economist” ið snúði seg um flóttafólk, er vert at hugsa um:
"People who cross deserts and stormy seas to get to Europe are unlikely to be slackers when they arrive. On the contrary, studies find that immigrants around the world are more likely to start businesses than the native-born and less likely to commit serious crimes, and that they are net contributors to the public purse. The fear that they will poach our jobs or drag down local wages is also misplaced. Because they bring complementary skills, ideas and connections, they tend to raise the wages of the native-born overall, though they may slightly reduce those of unskilled local men. And the migrants themselves benefit enormously."

Loyvi mær at enda við hesum orðum hjá Katrini á Neystabø, aðalskrivara í Amnesty International Føroya Deild: “Latið okkum halda høvdið kalt, men hjartað heitt”.


Gunvør Balle
15. september 2015






torsdag den 20. august 2015

Tjóðveldi vunnið nógvar sigrar í andstøðu



Hóast tað mangan kann kennast sum ein oyðimarkargongd at sita í andstøðu, hevur tað kortini eydnast Tjóðveldi at flyta stór mál rætta vegin og vit hava í veruleikanum fingið heilt fitt av okkara politikki ígjøgnum.

Farna valskeið hevur verið sermerkt av, at so at siga øll frálík uppskot frá andstøðuni hava verið kveistrað til viks við somu skøvutu plátu : “Gott uppskot, men vit taka ikki undir við tí, tí landsstýrið arbeiðir við málinum”.

Men hvat hendir eins ofta? Jú so leggur samgongan sama uppskot fram aftur - og tá verður tað samtykt. Og tað gleðast vit um, tí tað eigur ikki at snúgva seg um hvør fær æruna, men at vit gera tað rætta. Men nú tað stundir til val er kanska gott at minna fólk á nøkur viðurskifti.

Her eru nøkur dømir:

Nýggjur fiskivinnupolitikkur
Tjóðveldi hevur seinastu 10 árini havt ein greiðan fiskivinnupolitikk, sum staðfestir at fiskurin er ogn landsins og at tey sum sleppa at fiska hann, so ella so skulu gjalda fyri tann serrættin. Hesi aðalmál eru nú vorðin politikkurin hjá so at siga øllum flokkum uttan Fólkaflokkinum. Hendan hugburðsbroyting er ein av  teimum heilt stóru sigrunum. Enn vantar stóra takið at fremja politikkin í verki, men tíðin er búgvin og nú fara broytingarnar at koma.

At flyta KT skipanirnar hjá bankunum aftur til Føroya
Um nakar hevur Høgni Hoydal og Tjóðveldi gingið á odda seinastu 10 árini við at vísa á, hvussu týðandi tað er, at bankarnir keypa sínar kt tænastur her og ikki útveita hesa týðandi tænastu til útlandið. Nú taka allir flokkar undir við hesum og uppskot er samtykt, ið skal kanna kostnaðin av og møguleikarnar fyri at flyta kt tænasturnar heimaftur.

Fólkavøkstur:
Tjóðveldi fór í 2011 til val uppá at vit skulu hava fólkavøkstur. Tað var gjørt nógv gjøldur burtur úr hesum veruleikafjara valagni. Men, men - hetta mál hevur síðan verið ovast á politiska breddanum hjá øllum flokkum og Landsstýrið setti arbeiðsbólk at greina hvat kann gerast. Í 2013 kom álitið “Fólkaflyting og fólkavøkstur”  við 37 ítøkiligum tilmælum um hvussu viðurskiftini kunnu bøtast til tess at fáa fólk at støðast og flyta aftur til Føroya.

Undirsjóvartunnlar
Uttan at smæðast taka vit okkum heiðurin av, at undirsjóvartunnlarnir komu aftur á beint: Á føroyskar hendur - at byggja, eiga og reka. Tunnlarnir verða nú bygdir eftir tí leisti, sum Tjóðveldi frá byrjan legði fram við Bjørt Samuelsen sum vinnumálaráðharra í 2008.

Tvær ferðir lagt uppskot fram um filmsgrunn:
Uppskotið hjá Tjóðveldi um filmsgrunn vórðu feld, seinni kom landsstýrið sjálvt við pengum til ein filmsgrunn. Okkara uppskot um at orða politikk fyri filmsvinnu varð samtykt, men umorðað. Nú er arbeiðsbólkur settur at orða politikk fyri kreativar vinnur.
Fátækramark: Okkara uppskot var felt, men seinni kom landsstýrið sjálvt við uppskoti um at áseta fátækramark, ið nú er samtykt.
Grindalógin: Okkara uppskot um at áleggja landsstýrinum at gera lóg, ið gjørdi tað lættari at steðga áganginum hjá Sea Shephard varð samtykt og lógin er sett í gildi.
Bíligar, almennar og lestrar/lærlingabústaðir: Tjóðveldi stríddist harðliga í 2011 fyri at seta á stovn Húsalánsgrunnin (nú Bústaðir) aftur fyri at fáa ferð á almennan bústaðarmarknað. Tríggjar ferðir hesa seinastu tingsetuna hevur Tjóðveldi lagt uppskot fram um at byggja lestrar- og lærlingabústaðir. Landsstýrið tók mvg av bygging hjá Bústøðum, tað fer at hjálpa, men enn er ikki komið á mál, tí enn eru ongar næmingabústaðir bygdar.
Fróðskaparsetrið kann tilnevna heiðursdoktorar: Andstøðan fekk broyting inn í lógina um Setrið, soleiðis at tey kunnu tilnevna heiðursdoktorar. Hendan møguleika brúkti Setrið fyrstu ferð við 50 ára hátíðarhaldið várið 2015.
Føroyskt mál inn í teldur og samskiftismiðlar: Eitt av fáu uppskotum okkara, ið varð samtykt. Tó er ikki nógv hent frá Mentamálaráðsins síðu á hesum øki.
Longt barnsburðarfarloyvi: Eftir fleri uppskotum frá Tjóðveldi kom Landsstýrið loksins við longdari barsilsskipan og barsilsgrunninum.

Umframt kann nevnast: Á vári 2010 løgdu vit uppskot fram um eina spildurnýggja náttúruverndarlóg. Vit hava verið jarnbrot fyri at fáa sett barnaumboð, at hækka fólkapensjónina, fáa Fountain hús sett á stovn, at strandfarðaskipini skulu sigla allar dagar í árinum, og okkara uppskot um at orða eina visjón og menningarætlan fyri Sjúkrahúsverk Føroya varð samtykt og Karsten Hansen hevur sett hetta arbeiðið í gongd.

Ongin ger nakað einsamallur, als ikki í politikki, og tað ger Tjóðveldi sjálvsagt heldur ikki. Men uttan at taka nakað frá nøkrum, eru vit fegin og errin av øllum hesum mongu málum vit hava flutt rætta vegin í føroyska samfelagnum.

Hetta er tekin um, at vit hava verið málrættað og virkin í andstøðu og tí hava vit fingið nógv av skafti. Hugsið tykkum so hvussu nógv kann koma burturúr, tá Tjóðveldi kemur í samgongu! Um veljarin gevur flokkinum álit á valinum 1. september, skal ongin ivast í, at flokkurin við fullum huga fer at bretta upp um armar og fremja mongu óloystu málini, ið liggja og bíða.


19. august 2015
Gunvør Balle

søndag den 28. juni 2015

TÍÐARGREIN Set fólkaheilsu í brennidepilin í heilsupolitikkinum



Hugsa tær eitt illa dálkað vatn, har einki lív trívist, hvørki í ella rundan um. Flest okkara ivast ikki í hvussu best er at fara fram. Vit finna dálkingarkeldurnar og steðga teimum, vit reinsa, lata frískt vatn sleppa framat, so ein sunn javnvág endurskapast og vøkstur og lív aftur kann trívast í og kring vatnið.

Tá ið eitt menniskja verður sjúkt, er tilgongdin hinvegin ein heilt onnur. Løgið, - tí vit eru eins nógv náttúra sum náttúran sjálv. Men tá tað snýr seg um at endurskapa eina góða heilsu hjá okkum menniskjum, spyrja vit ikki hví vit gerast sjúk, hvør orsøkin er, ella um lívsstílur kann vera ein frágreiðing. Vit spyrja “bara” hvat er galið og hvussu kunnu vit viðgera. Og alt gott um tað. Av vana fara vit undir at “viðgera” sjúkuna við heilivági. Um vit brúktu sama framferðarhátt við vatninum, skuldu vit farið við tangabilum og stoytt heilivág í vatnið. Tí er tað ikki løgið, at nógvar sjúkur ikki verða grøddar við heilivágs-viðgerð, men bara hildnar niðri. Og ei heldur er tað løgið, at kroppurin spakuliga tekur skaða av, at verða fyltur við heilivági ár undan ári. Sigast skal, at í nógvum føri er viðgerð við heilivági sjálvsagt tann einasta rætta. Men tá tað kemur til lívsstíls- ella sonevndu vælferðarsjúkurnar - er broyting í livihátti alneyðug um heilsan skal batna.

Dansk forebyggelseskommision sigur í frágreiðing frá 2009, at 40% av øllum sjúkum, ið heilsuverkið viðger, stava frá lívsstíli. Ein nýggj frágreiðing vísir, at heimsfevnandi útreiðslurnar til krabbameins heilivág vóru 656 mia DKK í 2014, hetta var ein vøkstur uppá 10,3% frá 2013 til 2014. Serfrøðingar meta, at við hesari ferð fara útreiðslur til krabbameins heilivág at vaksa til 965 mia USD í 2018. Bæði menniskjalív og milliardir kunnu sparast við at forða fyri lívsstíls krabbameini og smbrt. WHO ber til at fyribyrgja uml. einum triðingi av krabbameinssjúkum. The American Institute for Cancer Research staðfestir somuleiðis, at heilsugóður kostur og sunnur lívsstílur kann fyribyrgja uml. 340.000 krabbameins tilburðum um árið.

Tað er tankavekjandi, at vit hava hendan hugburð til heilsu og sjúku. Hóast fólkaheilsa í størri mun er komin á breddan, er upplýsing, fyribyrging og serliga lívsstílur sum loysn nærum ikki sett í brennidepilin. Mong ynskja at liva eitt heilsubetri lív, men sakna hjálp og vegleiðing. Tó so, summi átøk eru sett í gongd, sum eru stór stig rætta vegin. Til dømis heilsufótbólturin, sum er samstarv millum Fótbóltssamband Føroya, Fróðskaparsetrið og fótbóltsfeløgini. Endamálið við átakinum er at fáa fleiri vaksin og tilkomin at spæla fótbólt og harvið fáa bøtt um fólkaheilsuna. Metstóra undirtøkan sum heilsufótbólturin hevur fingið kring landið, er eitt talandi dømi um, at fólk ynskja skipaði og fakliga grundaði tilboð um kost og rørslu. Gransking vísir, at fótbóltsspæl fær blóðtrýstið og pulsin at lækka og vektin minkar. Tað besta við hesum átaki er, at tað er fólksligt og stuttligt, og tað tekur fólk í hondina og leiðir tey á rætta leið, - her er eingin fremstafingur á lofti.

Eitt annað stig á røttu leið er, at Heilsumálaráðið hevur sett kliniskar dietistar, sum fara at veita ókeypis, kostfakliga tænastu til fólk við diabetes, hjarta-æðrasjúku, krabbameini og til ávísar bólkar av børnum. Hetta eru dømi um, at miðvísar íløgur í fólkaheilsu, vegleiðing og skúling í sjúku-fyribyrging við stórum sannlíki økja um lívsgóðskuna og heilsuna hjá tí einstaka. Tað sparir eisini arbeiðsmarknaði, heilsuverki og samfelagnum øllum fyri stórar upphæddir. Onnur dømi um átøku kundi verið, at heilsustarvsfólk seta sjúklingin í "viðgerð" /geva resept við málrættaðum átøkum (royki-stop skeið, vekt, kost, rørslu) og at fáa meir rørslu og heilsugóðan mat í stovnar og skúlar og at taka mvg av heilsugóðum matvørum.

Nógv umrøða er javnt og samt av vaksandi útreiðslunum í okkara heilsuverki og við røttum spyrja vit, hvussu samfelagið framhaldandi skal megna at fíggja eitt dygdargott heilsuverk. Landsstýrismaðurin í heilsumálum fekk í vár eykajáttan, m.a. tí heilivágsútreiðslurnar hækkaðu við 14% í 2014, og tí roknað verður við, at útreiðslurnar aftur økjast í 2015. Í svari frá Karsten Hansen uppá fyrispurningar frá undirritaðu um útreiðslur til heilivág er greitt, at útreiðslurnar eru øktar við 35%, ella 30 mió kr seinastu 6 árini, frá 90mió í 2008 til uml. 120 mió í 2015. Størsti parturin av vøkstrinum er til biologiskan heilivág, til blóðtøpp, til prostata krabba og til typu 2 diabetes.

Í svarinum kemur fram, at talið av sjúklingum í viðgerð við kolesterollækkandi heilivági er vaksandi, frá 3.500 í 2008 til 5.500 í 2014, ein vøkstur uppá 55% innan bara 6 ár. Sama gongd er bæði fyri heilivágsútreiðslur og tal av sjúklingum í viðgerð fyri typu 2 diabetes. Landsstýrismaðurin sigur í svari sínum: “Sum heild er talið av sjúklingum við lívsstílssjúkum vaksandi, eisini í londunum, sum vit samanbera okkum við.” Víðari í svarinum frá Heilsumálaráðnum verður sagt, at Danska Diabetesfelagið hevur roknað út, at diabetes kostar danska samfelagnum 86mió kr um dagin. Til samanberingar svarar tað til áleið 715 t kr um dagin ella 190 mió kr um árið, umroknað til føroysk viðurskifti. Hetta er eitt óhugnaliga stórt tal, tá ið vit vita, at typu 2 diabetes er ein sjúka, sum í stóran mun kann fyribyrgjast.

Tað er sostatt einki at ivast í, at tað loysir seg at halda fólk frísk. Tað loysir seg at brúka orku uppá fólkaheilsu. Flestu fólk við diabetes, høgum blóðtrýsti, høgum kolesteroli eru noydd at taka heilivág restina av lívinum. Útreiðslurnar til typu 2 diabetes og aðrar lívsstílssjúkur halda áfram restina av lívinum og tað er júst tað vit ikki hava ráð til. Fleiri og fleiri av okkum eru í lívlangari viðgerð og tí er kassin tómur í heilum.

Óheft gransking, sum nú hevur fingið størri viðurkenning, hevur við treiskni og áhaldni sannført mong ivandi um, at fólk í stóran mun sjálv kunnu fyribyrgja - og í summum førum lekja - mangar av vælferðarsjúkunum.Tá ið so nógvar sjúkur stava frá lívsstíli, er tað umráðandi, at heilsuverkið miðvíst setir ljóskastaran á at upplýsa, vegleiða og ikki minst veita fólki skipaða ráðgeving um okkara egnu ábyrgd og evni at fyribyrgja og møguliga lekja hesar sjúkur. Heilsuverkið sparir allar flest pengar við at færri gerast sjúk. Tað tykist sum ein fatalistiskur hugburður ræður og tikið verður fyri givið, at vit skulu halda fram við sama lívsstíli og so heldur hervið verða bundin at dýrum og skaðiligum hjáárinum av heilivági eitt heilt lív fyri at halda sjúkuni so nøkulunda niðri.

Við hesari gongdini koma vit skjótt í tað ræðandi støðu, at vit snøgt sagt ikki hava ráð at gjalda fyri okkara sjúku. Og tá koma vit í eina støðu sum samfelag, sum eingin okkara ynskir og tí er tín heilsa og fólkaheilsan ein felags ábyrgd.

Hóast heilsustarvsfólk, Fólkaheilsuráðið, kostráðgevar o.o. gera eitt stórt arbeiði at kunna og vegleiða um heilsugóðan lívsstíl, minkar talið av sjúklingum við lívsstílssjúkum ikki, heldur hinvegin. Tíbetur eru onkrir batar at hóma - talið av roykjarum er nógv minkað og alsamt fleiri eru tilvitað um rørslu og sunnan kost. Hjartasjúkur eru eisini nógv minkaðar í Danmark seinastu árini. Men hóast batar, er tað eyðsæð ikki nóg mikið fyri at vit klára at tálma kostnaðinum av sjúkrahúsverkinum. Tí má okkurt munabetri gerast.

Tað er ein persónlig ábyrgd at tryggja sunnar vanar og eitt langt og sunt lív. Men tað sunna valið er ikki altíð tað lætta valið. Hetta er serliga galdandi í sosialt veikum samfelagsbólkum, har ósunnur liviháttur serliga kemur fyri og harvið eisini tær negativu heilsuligu avleiðingarnar.
Samfelagið hevur tí ábyrgd av at stuðla undir ta persónligu ábyrgdina og seta karmar og bjóða tilboð, ið hjálpa tí einstaka borgaranum við at velja ein sunnan livihátt.

Útreiðslurnar til heilsuverkið fara framhaldandi at vaksa við rúkandi ferð um samfelagið og heilsuverkið ikki harðliga raðfesta arbeiðið við fyribyrging og heilsufremjan. Tí tørvar okkum eina heilt nýggja áskoðan á heilsupolitikk, har sjúkufyribyrging er avgerandi og har væl skikkað starvsfólk geva fólki góða og skipaða vegleiðing og upplæring í tí lívsstíli, sum kann gera at tey sleppa undan lívlangari viðgerð. Okkum tørvar eina miðvísa tilgongd, har vit, í so stóran mun sum gjørligt, fyribyrgja at fólk gerast sjúk.


24. juni 2015

Ári Rasmussen, kiropraktor og
Gunvør Balle, løgtingskvinna


tirsdag den 19. maj 2015

Fyrispurningar til Anniku Olsen um broytingar í løgtingsvallógini (lagaligari mannagongdir fyri lesandi uttanlands at greiða atkvøðu á løgtingsvali):


Grein 52a fyrispurningar til Anniku Olsen um broytingar í løgtingsvallógini (lagaligari mannagongdir fyri lesandi uttanlands at greiða atkvøðu á løgtingsvali):


  1. Ætlar landsstýriskvinnan at gera nakað fyri at gera mannagongdirnar smidligari hjá lesandi uttanlands at greiða atkvøðu til løgtingsval?
  2. Um ja, hvørjar eru ætlanirnar og verður eitt uppskot, ið skal bøta um hesi viðurskifti, lagt fram á Ólavssøku saman við øðrum broytingum í løgtingsvallógini, sum landsstýriskvinnan hevur boðað frá?
  3. Ætlar Almannamálaráðið at skipa fyri kunning til lesandi uttanlands um hvussu mannagongdin er til at velja til løgtingsval - td gjøgnum samskifti við MFS, kommunur og við kunning og leinkjum á heimasíðu ráðsins?
  4. Er møguligt at tey lesandi kunnu skráseta seg at velja talgilt, td. gjøgnum Studna?
  5. Er møguligt at fáa føroysku sendistovurnar skrásettar sum valstað?
  6. Kann landsstýriskvinnan tryggja, at tað verður lættari hjá útisetum at velja til   komandi løgtingsvali?
  7. Ísv við ætlaðu broytingarnar í løgtingsvallógini um at onki valstað kann hava færri enn 100 veljarar, er møguleikin kannaður í hesum sambandi, at gera tað møguligt at atkøða talgilt á teimum smáu valstøðunum?


Viðmerkingar:
Sum er, eru galdandi mannagongdir hjá lesandi uttanlands fyri at greiða atkvøðu til løgtingsval sera tungar og stirvnar og tað heldur teimum lesandi frá at fara á val. MFS gjørdi eitt stórt arbeiði áðrenn valið í 2011 við at eggja til og kunna um val-mannagongdirnar fyri at fáa so nógv lesandi sum gjørligt at fara á val. Hóast hetta vóru tað bert 40% av teimum lesandi í Danmark, ið brúktu sín valrætt. Eingi hagtøl eru um hvussu nógv lesandi uttanfyri Danmark greiddu atkvøðu.


Stórt ynski er frá MFS og millum útisetar at fáa mannagongdirnar í samband við at velja til løgtingsval smidligari, soleiðis at fleiri lesandi fara at brúka sín rætt til at fara á val. Bara í Danmark eru 1400 lesandi, ið hava møguleika at fara á val.


Verandi mannagongd er á leið soleiðis:
  • Fyrst skal ein verða skrásettur í føroyska fólkayvirlitinum, og tað kann ein bert, um ein hevur havt bústað í Føroyum minst 5 ár, áðrenn ein flytur av landinum.
  • Síðani skal ein útfylla eitt umsóknarblað (sum ikki er lætt at finna) fyri at vera skrásettur sum veljari uttanlands, og har skal ein viðleggja eina váttan frá lestrarstaðnum.
  • Tá tað so er komið uppá pláss (hetta kann taka vikur), kann tann lesandi fara inn á eina sendistovu ella kommunukontór at greiða atkvøðu. Men her skal ein tryggja sær, at sendistovan/kommunuskrivstovan hevur tey neyðugu skjølini klár til at greiða atkvøðu. (Valevnir, flokkar - sum tey fáa sent stutt áðrenn valið).
  • Tey, ið búgva uttanfyri Kongaríkið skulu brúka somu mannagongd, men tey skulu inn á føroyska ella danska sendistovu/konsulat fyri at greiða atkvøðu.


Áhugin fyri føroyska samfelagnum millum lesandi er sum heild stórur og føroysk lesandi uttanlands ynskja at brúka sín demokratiska rætt at velja, soleiðis at tey kunnu vera við til at skapa tað samfelag, tey hava hug at koma heim aftur til. At hava lættan møguleika at velja, meðan tú ert lesandi er týðandi liður í at halda fast við tilknýtið til føroyska samfelagið. Tað økir somuleiðis um áhugan fyri at fylgja við í hvat fyriferst í føroyskum politikki og samfelagsviðurskiftum.


Ynskið millum tey lesandi er, at skipanin verður talgild, td gjøgnum Studna, soleiðis at fólk skráseta seg at kunna velja, tá man søkir um ferðastuðul el.a. Annað ynski er, at Keypmannahavn verður góðkent sum eitt valstað, soleiðis at til ber at velja td. á føroysku sendistovuni í Keypmannahavn.


Landsstýriskvinnan hevur í øðrum fyrispurningi svarað, at hon ætlar at “leggja fyri tingið eitt minni broytingaruppskot, sum bert fevnir um broyting av § 21 í løgtingsvallógini og § 8 í kommunustýrisvallógini á Ólavssøku. Ætlaðu broytingarnar skulu áseta í løgtingsvallógini, at onki valstað kann hava færri enn 100 veljarar og í kommunuvallógini at kommunustýri ikki kann býta kommununa upp í tvey ella fleiri valstøð uttan at valstøðini hvørt sær lúka somu treytir sum til løgtingsval.”


Àhugavert er at vita, um landsstýriskvinnan í samband við hesar broytingar fer at gera aðrar broytingar, ið fara at gera tað lættari hjá lesandi uttanlands at greiða atkvøðu. Og um tað er kannað, um smáu valstøðini við undir 100 íbúgvum kunnu atkvøða talgilt, tí um so var, kundi møguliga ein líknandi skipan verðið brúkt til lesandi uttanlands.

søndag den 10. maj 2015

Grein 52a fyrispurningur til Karsten Hansen um møguligar sparingar í heilsuverkinum av at minka um nýtsluna av heilivági

Grein 52a fyrispurningur settur Karsten Hansen, landsstýrismanni í heilsumálum um møguligar sparingar í heilsuverkinum av at minka um nýtsluna av heilivági

  1. Hvussu stórar útreiðslur hevði heilsuverkið av heilivági í 2005 - 2010 og 2015?
  2. Hvørji sløg av heilivági standa fyri størsta partinum av útreiðsluvøkstrinum?
  3. Hvussu stórar útreiðslur hevði heilsuverkið av kolestorol-niðursetandi heilivági í 2005, 2010 og 2015?
  4. Hvussu nógvir føroyingar vóru í viðgerð við kolestorol-niðursetandi heilivági í 2005, 2010 og 2015?
  5. Hvussu stórar útreiðslur hevði heilsuverkið av diabetesheilivági í 2005, 2010 og 2015?
  6. Hvussu nógvir føroyingar vóru viðgjørdir fyri diabetes I í 2005, 2010 og 2015?
  7. Hvussu nógvir føroyingar verða viðgjørdir fyri diabetes II í 2005, 2010 og 2015?
  8. Veit Heilsumálaráðið hvat diabetes kostar tí føroyska samfelagnum?
  9. Hvussu stóran part av kolestorol- og diabetesheilivági rinda sjúklingarnir sjálvir og hvussu stóran part rindar heilsuverkið?
  10. Hvussu nógvir kostfrøðingar eru í starvi og hvørjir sjúklingar verða sendir til kostfrøðingar?
  11. Hvussu hevur játtanin til Fólkaheilsuráðið verið síðan tað varð sett á stovn?
  12. Hvussu nógva orku leggur heilsuverkið (læknar og annað heilsustarvsfólk) í at upplýsa og vegleiða sjúklingar um lívsstíl (kost - rørslu o.a.) sum liður í at spara heilsuverkinum fyri stórar heilivágs-útreiðslur?


Viðmerkingar:
Nógv umrøða er í hesum døgum av vaksandi útreiðslunum av heilsuverkinum og hvussu samfelagið framhaldandi skal megna at fíggja eitt dygdargott heilsuverk. Landsstýrismaðurin í heilsumálum biðjur í hesum døgum um eykajáttan, m.a. tí heilivágsútreiðslurnar hækkaðu
14% í 2014, og tí roknað verður við, at útreiðslurnar økjast í 2015.

Stórur partur av sjúkunum, ið okkara sjúkrahús viðgera, eru sonevndar lívsstílssjúkur. Diabetes (II), hjarta- karsjúkur, fleiri krabbameins- og giktasjúkur eru dømi um sjúkur sum í stóran mun stava frá tí lívsstíli vit hava vant okkum við seinastu 50-80 árini. Her verður hugsað um industrialiseraðan mat, royking, lítla rørslu og eitt javnt støðið av strongd.

Tá ið so nógvar sjúkur stava frá lívsstíli, er tað áhugavert, at heilsuverkið ger so lítið við at vísa á okkara egnu ábyrgd og evni at fyribyrgja og møguliga lekja hesar sjúkur. Heilsuverkið sparir allar flest pengar við at færri gerast sjúk. Men ein fatalistiskur hugburður tykist at ráða, og tikið verður fyri givið, at vit skulu halda fram við sama lívsstíli og so heldur hervið verða bundin at dýrum og skaðiligum hjáárinum av heilivági eitt heilt lív fyr at halda sjúkuni so nøkulunda niðri.

Óheft gransking, sum eingin fyrr virdi, hevur við treiskni og áhaldni nú sannført mong ivandi um, at fólk í stóran mun sjálv kunnu fyribyrgja - og í summum førum lekja - mangar av vælferðarsjúkunum.  Td. verður ofta tjakast um hjáárinini við sonevndum statinum, (eitt slag av kolestorol heilivági.) Eitt annað dømi er (sera dýri) diabetes heilivágurin. Hesin heilivágur (móti høgum kolestoroli og diabetes) verða aloftast útskrivað av vana og uttan at sjúklingurin fær nakra miðvísa upplæring og vegleiðing í hvussu hann kann broyta livihátt, sum í ávísum føri kann føra til lægri kolestorol og steðga byrjandi diabetes sjúku.

Hesir spurningar snúgva seg tí um at fáa staðfest, hvussu nógvar pengar heilsuverkið brúkar uppá heilivágin til tvær sera vanligar lívsstílssjúkur/tilstandir - høgt kolestorol (lutvíst lívsstílssjúka) og diabetes (II). Og um talið er vaksið ella minkað millum 2005 og 2015. Og spurningarnir snúgva seg eisini um hvussu høga raðfesting fyribyrging (fólkaheilsuráðið) og lívsstílsvegleiðing (kostur, rørsla og strongd) hevur í heilsuverkinum. Og um sjúklingurin fær nóg góða kunning og vegleiðing í hvussu hann sjálvur kann virka til at minka um (ella kanska sleppa av við) heilivágin um hann broytir lívsstíl.

Um vit halda fram at gera tað vit altíð hava gjørt, fáa vit tað sama, - fleiri og fleiri sjúk fólk. Søgan vísir - og framrokningar staðfesta - at vit fáa alsamt fleiri sjúk og harvið størri útreiðslur til heilivág. Heilivágur til lívsstílssjúkur fyribyrgir og lekir ikki sjúkuna, hann “bara” viðgerð nakað, ið longu er komið. Um ikki ein hugburðsbroyting fer fram innan heilsuverkið er púra vist, at heilsuútreiðslurnar bara vaksa og vaksa. Og ein stórur partur av hesum útreiðslum eru til heilivág. Tí er spurningurin um tað ikki er ov lætt bert at siga, at vit fáa einki gjørt við, at útreiðslurnar til heilivág eksplodera og tí mugu vit øll rinda 100tals milliónir meir til heilsuverkið? Fá munnu ivast í, at ein stórur partur av hesum útreiðslum kundu verið spardar, um heilsustarvsfólk átóku sær at geva fólki góða og skipaða vegleiðing og upplæring í at broyta lívsstíl, so tey kunnu sleppa undan at taka so nógvan heilivág.

Hóast Fólkaheilsuráðið ger eitt stórt arbeiði at kunna og vegleiða um heilsugóðan lívsstíl, tykist talið av lívsstílssjúkum ikki at minka, heldur hinvegin. Hetta hóast fleiri batar eru hendir - td at færri roykja og fleiri eru tilvitað um rørslu og sunnan kost. Tí má okkurt munabetri gerast. Spurningurin er, um skipanin er skúlað til at geva fólki skipaða vegleiðing og upplæring, soleiðis at vit sjálv læra at taka størri ábyrgd fyri egnari heilsu. Møguliga eru tað hesir vantandi førleikar, ið eru orsøk til, at man av vana velur ta “løttu” loysnina, nevniliga at útskriva heilivág? Ein loysn sum í longdini er bæði dýrari fyri samfelagið og verri fyri heilsuna hjá tí einstaka.


Gunvør Balle
7. maj 2015



onsdag den 6. maj 2015

TÍÐARGREIN Har vit ikki eru sjálv, eru vit bara hálv - eisini á uttanríkisøkinum

TÍÐARGREIN

Har vit ikki eru sjálv, eru vit bara hálv - eisini á uttanríkisøkinum

Málið um samhandilin við Russland sýnir okkum, eins og so mangan fyrr, at einans vit vita hvussu okkara handilsligu áhugamál best verða røkt og at einans vit kunnu fremja hesi mál í verki. Uttanríkispolitikkur er í stóran mun handilspolitikkur og í handilssambondum eins væl og í øðrum uttanríkismálum, er tað avgerandi at vit samráðast sjálv.

Føroyar hava drúgv og góð handilssambond við Russland
Føroyar hava samstarvað og samhandlað við Russland fra 1950 árunum. Í fleiri áratíggjur var søla av sild til Russlands o.o eysturlond týðandi partur av okkara útflutningi og nærum eins leingi hava føroyskar skipasmiðjur og virkir veitt russiskum skipum og reiðaríum alskyns tænastur. Í 1977 var Føroyar fyrsta land, ið undirskrivaði fiskiveiðusáttmála við Russland. Vit hava ognað okkum drúgvar royndir við at røkja okkara egnu handilssambond og við sjálv at samráðast um fiskiveiðiavtalur, og harvið prógvað, at vit til fulnar kunnu reka egnan handils- og uttanríkispolitikk.

Russland boykottar ES -  ikki øvugt
Eftir ófriðin á Krim setti ES revsitiltøk í verk móti Russlandi, sum m.a umfataðu fimm russiskar bankar og at hald varð lagt á ognir hjá útvaldum russiskum vinnulívsmonnum. Tiltøkini hjá ES móti Ruslandi eru sostatt ikki eitt alment boykott, og merkjast valla - hvørki í Ruslandi ella í ES. Sum mótsvar boykottar Russland matvørur úr ES og øðrum vesturlondum. Bæði ES og danskir matvøruframleiðarar høvdu heldur enn fegnir hildið fram at útflutt til Russlands um teir sluppu. Russland velur tilvitað ikki at taka Grønland, Ísland og Føroyar við í boykottið og fá munnu ivast í, at orsøkin er stóru áhugamál Russlands í Arktis og tí at teimum tørvar mat, t.e. okkara fisk.

Føroyar í Arktis - gjøgnum Danmark!
Í Norðurhøvum og í Arktiska økinum verða stórar avgerðir tiknar og áhugamál hjá stórveldum - m.a. Russlandi - og stórfyritøkum verða røkt og staðfest. Men Føroyar hava ikki nakra rødd í hesum bólki og sleppa ikki at taka avgerðir. Landsstýrið roynir at bidda um at sleppa at sita undir liðini á donskum ráðharrum, tá londini við áhugamálum í Arktis fundast, Hetta hóast vit liggja í miðjuni á hesum ovurstóra øki, sum í alt størri mun gerst ein av heimsins brennideplum tá ræður um tilfeingi, siglingarleiðir, trygd og verju. Seinastu árini hava prógvað fyri umheiminum, at Føroyar eru í einari lyklastøðu tá umræður ferðandi fiskastovnar. Bæði tí vit liggja mitt í økinum, har hesar stóru broytingar fara fram og tí vit hava víst, at við dugnaligum granskarum og samráðingarfólki megna vit at standa fast við - og vinna - rættindini til tað tilfeingi, sum vit meta okkum eiga. Hesa somu støðu kundu vit havt og fingið gagn av á øllum øðrum økjum í Norðurhøvum og Arktis um vit høvdu fult ræði á uttanríkispolitikkinum. Vit kunnu bert ímynda okkum menningarmøguleikarnar um vit høvdu yvirtikið loftrúmið. Bara í hesum liggja 10-tals arbeiðspláss til vællærd fólk umframt stórir inntøkumøguleikar til samfelagið alt.

Ikki etiskt dilemma at Føroyar flyta fisk til Russlands
Tá summi vilja vera við, at tað er eitt etiskt dilemma, at Føroyar flyta fisk til Russlands og harvið røkja og víðka síni søguligu handilssambond, er tað als ikki so. Sum nevnt, hevur ES ikki sett verulig handilstiltøk í verk móti Russlandi og Danmark hevur ikki mist eina krónu (heldur hinvegin skilst) hesa tíðina londini hava sett tiltøk í verk hvørt móti øðrum.  Harumframt er týðandi at hyggja eftir lutfallinum í hesum máli. Tey virðir fiskaútflutningurin til Russlands skapar í Føroyum hava alstóran týdning fyri okkara samfelag, meðan samhandilin millum Russland og Danmark lutfalsliga ikki hevur nær námind so stóran týdning fyri londini bæði.

Føroyar ikki eftirspurdar um danskan uttanríkispolitikk
So hví skulu Føroyar finna seg í lyftum fremstafingrum og útsøgnum sum “ansa eftir at tit ikki gera tykkum dælt av kreppuni millum Russland og ES” - frá Helle Thorning Smith og Martin Lidegaard? Hava Føroyar sitið við borðið saman við Danmark, tá tey hava tingast um hvørji tiltøk skulu setast í verk mótvegis Russlandi? Hóast Famjin-skjalið sigur, at Føroyar skulu hava “ægte medinddragelse” í stórpolitikki - so eru vit als ikki spurd um hetta mál, eins lítið og onnur mál. Heldur ikki eru vit spurd, um vit vilja verða umfatað av rakettverjuskjøldrinum hjá NATO. Hví skulu vit so kenna okkum bundin av tí Danmark og ES gera av? Løgið, at fólkatingslimur javnaðarfloksins ger so nógv burturúr, at Føroyar mugu standa øksl við øksl við ES, tá ið Danmark í fyrsta lagi ikki boykottar Russland og í øðrum lagi als ikki hevur tikið okkum við uppá ráð í hesum máli. Hevði tað ikki verið meir hóskandi, at fólkatingslimir brúka arbeiðsorkuna uppá at fremja føroysk áhugamál og vísa á hendan eyðsýnda skeivleika og órættvísi? - Og skulu vit treytaleyst - uttan at vit verða hoyrd ella spurd - standa øksl við øksl við ES, eftir at tey hava revsað okkum við einum út-av-proporsjónum ógvusligum boykotti?

Danmark megnaði ikki at forða ES í ólógliga boykottinum móti Føroyum
Tað finnast neyvan søgulig fordømi um so harðrend (og ólóglig) tiltøk, sum ES setti í verk móti Føroyum. 500mió fólk melda kríggj móti 50.000 sálum. ES stongdi allir havnir og marknaðir fyri makrel og sild úr Føroyum og fyri skipum, sum høvdu luttikið í hesum fiskiskapi. Hetta var revsingin fyri tað “brotsverk” vit framdu, tá vit ásettu okkum egna makrelkvotu. Hinvegin verður Rusland - sum ger innrás í eitt annað land - bert revsað við smávegis sanktiónum. Hvar eru proporsjónirnar?

Eftir stendur, at Danmark megnaði ikki at forða ES í ólógliga boykottinum móti okkum! Hóast tað skal eitast at Danmark er okkara verndareingil - sum skal taka sær av uttanríkispolitikki fyri okkum.

ES boykottið móti Føroyum førdi til øktan samhandil við Russlandi
Summarið 2014 vóru Føroyar júst slopnar úr einum lemjandi boykotti frá ES  - sum vit í prinsippinum enn kundu verið í enn, var tað ikki m.a okkara frægu samráðingarfólki fyri at takka. Hendan støða gjørdi tað avgerandi neyðugt at finna aðrar marknaðir og her kom okkara frammanundan góða samstarv við Russland okkum til góðar. Ímynda vit okkum, at vit framhaldandi vórðu boykottaði av ES og eisini blivu fevnd av russiska boykottinum móti Danmark - so beið ikki bøtur hjá okkum.

Føroyar eiga at orða ein greiðan Russlands politikk og taka almenna frástøðu frá russiska politikkinum á Krim
At selja fisk - um tað er til Russlands ella onnur lond - er aldri provokerandi og fer ikki at broyta uppá støðuna á Krim. Tá tað er sagt, eiga Føroyar at ásanna, at vit ríða á eini knívsegg í hesum eyma málið. Og tá eiga øll diplomatisk kort at brúkast rætt. Og tað hevur løgmaður ikki gjørt. Hvørki við ferð síni til Moskva ella við framsøgnum sínum aftaná.

Løgmaður hevur ikki tryggjað, at vit hava ein almennan politikk mótvegis Ruslandi, sum er viðgjørdur og samtyktur í landsstýri og á løgtingi. Hann átti at orðað ein politikk, har vit fyrst og fremst taka greiða, almenna frástøðu frá russiska politikkinum á Krim og har vit verja vestlig virðir sum fólkaræði og mannarættindi. Og har vit grundgeva fyri okkara áhugamálum og handli við Russland og hví vit velja at seta sendistovu á stovn í Moskva. Sera týðandi er tað, at hesin politikkur er kjølfestur í politisku skipanini so vit fara út við einari rødd.

Moskvaferð løgmans loysti eingi mál - útsøgnirnar aftaná gjørdu ilt verri
Einki er at ivast í, at Russland longu hevði gjørt av, at taka ávísar føroyskar fiskavørur av reyða listanum og at Føroyar ikki skuldu umfatast av boykottinum, áðrenn løgmaður legði avstað til Moskva. Og fríhandilssáttmálin við Russland er eins fjarur frá at gerast veruleiki nú, sum áðrenn løgmaður pakkaði kuffertið. Tað var skeivt av løgmanni ikki at gera tað neyðuga heimaarbeiði fyri at fáa politiska semju um hvør okkara politikkur viðv. Russlandi skal vera og at hann ikki so frægt sum ráðførdi seg við uttanlandsnevndina. Og tær lítið diplomatisku útsøgnirnar frá landsins leiðara aftaná ferðina bøttu ikki um støðuna. Tí kemur rumbul í politisku skipanina - hóast øll eru á einum máli um at tað er rætt, at vit framhaldandi handla við Russland.

Føroyar mugu vera greið um síni áhugamál og føra skilvísan, avvigaðan politikk
Føroyar skulu ikki vevjast uppí kalda-krígs retorikkin, ið gerst alt meir týðiligur millum stórveldini. Russland-Ukreina málið er sera fløkt og tað er heldur ikki svart/hvítt, tí bæði eystur og vestur hava hert orðalagið og átøkini. Vit skulu vera greið um okkara áhugamál, skulu velja okkara bardagar við størsta umhugsni og hava ein avvigaðan neutralitet.

Vit mugu reka egnan uttanríkispolitikk
ES boykottið vísir, at Danmark megnar ikki at verja okkum tá á stendur. So hvørt Danmark gerst meira tengt at uttanríkispolitikki ES minkar teirra rásarúm fyri at føra egnan politikk og harvið verða atlitini til Føroya púra burtur. Tí fer Danmark aldri at arbeiða fyri okkara áhugamálum á fremmandum marknaðum. Ikki av illvilja, men í fyrstu atløgu tí Danmark má samankoyra sín uttanríkispolitikk við tann hjá ES. Í øðrum lagi tí okkara áhugamál eru ikki teirra fyrsta raðfesting og sum tað triðja eru áhugamál okkara sjáldan eins. Einans vit kenna til fulnar hvat tænir okkum best og einans vit duga at samráða okkum til tær bestu avtalurnar. Okkara drúgva og góða samstarv við Russland er dømi um, at vit í stóran mun longu reka egnan uttanríkispolitikk og tí er er tað eitt náttúrligt næsta stig, at taka fult ræði á uttanríkispolitikkinum. Tað er neyðugt og tað mennir okkum sum fólk, at verða noydd at taka støðu til og ábyrgd av umheiminum. Harumframt fara nýggir vinnu- og inntøkumøguleikar at lata seg upp, sum vit valla kunnu ímynda okkum í dag.


31. mars 2015
Gunvør Balle

Tjóðveldi