Fyrispurningur til Bjørn Kalsø um miðnámsskúlar

Skrivligur fyrispurningur
til Bjørn Kalsø, landsstýrismann í mentamálum um miðnámsskúlar

1.  Hvussu langt eru fyrireikingarnar av um- og útbyggingunum av miðnámsskúlunum á Kambsdali og í Klaksvík komnar?
2.  Hvussu verða hesar verkætlanir samskipaðar ?
3.  Er ætlanin at gera felags verklagslóg fyri verkætlanirnar ?
4.  Hvørjar útbúgvingar vera á Kambsdali og hvørjar í Klaksvík framyvir ?
5.  Er støða tikin til bygnaðin, herundir leiðslubygnaðin, í miðnámsskúlunum í Klaksvík og Kamsdali
6.  Verða skúlarnir samskipaðir undir einari leiðslu ella fleiri ?
7.  Hvør er raðfestingin hjá landsstýrismanninum tá umræður skúlabyggingar komandi tíðina ?
8.  Hvussu fer landsstýrismaðurin at tryggja, at miðnámsskúlarnir í Tórshavn hava nøktandi umstøður til Skúladepilin í Marknagili er liðugur ?

Viðmerkingar
Samgongan játtaði í vár, at seta 36 milliónir av komandi fimm árini til at útbyggja Tekniska skúla Í Klaksvík. Í lógaruppskotinum stendur stutt, at talan er um at hýsa matvøru- yrkis - miðnáms og maritimar útbúgvingar. Nógvar atfinngar hava verið um, at hetta vóru nógvir pengar at játta til so leysar orðingar og manglandi ítøkiligar ætlanir. Í viðmerkingunum til lógaruppskotið stendur, at ein arbeiðsbólkur lat táverandi landsstýriskvinnuni eitt tilmæli á vári í 2011. Høvuðstilmælið er: “At gjørd verður ein heildarætlan fyri útbúgvingarøkið í Klaksvík, og at henda verður samskipað við eina ætlan fyri Eysturoy.

Somuleiðis var peningur játtaður til útbygging av Miðnámsskúlanum á Kambsdali. Andstøðan hevur aftur og aftur víst av á týdningin av at útbygging og framtíðar rakstur av hesum báðum skúlum verður samskipaður, m.a við somu leiðslu og at felags verklagslóg verður gjørd fyri útbyggingunum. Eisini er sera umráðandi at fáa at vita hvørjar útbúgvingar skulu bjóðast fram í Klaksvík og á Kambsdali, tí hetta tykist heilt ógreitt.

Trupulleikin er, at spurningurin um hvussu vit skipa miðnámsskúlaøkið í framtíðini, er als ikki viðgjørdur yvirskipað. Ongar niðurstøður og heldur onki politiskt kjak hevur verið um hvar miðnámsskúlar/deplar skulu vera í landinum og hvørjar útbúgvingar ymsu skúlarnir skulu bjóða. Henda politiska viðgerð er alneyðug, fyri at tryggja semju soleiðis at landsstýrismaðurin kann taka haldgóðar avgerðir.

Tað hevur stóran týdning at vit fyrst gera tað grundleggjandi arbeiði: Hvørjar útbúgvingar hava vit tørv á, hvussu vilja vit skipa tær, hvørjum støði skulu tær vera á, hvørjar førleikar tørvar samfelagið og vinnan osfr. Tvs innihald og fakligheit fyrst. Næst kemur so: Hvussu nógvar eindir og deplar skulu vera í landinum innan ymsu útbúgvingarnar. Við komandi miðnáms- og tekniska deplinum í Marknagili í Havn kunnu vit staðfesta, at ein slíkur depil kemur at liggja í Havn. So er náttúrligt at vit leggja til rættis, hvussu restin av landinum fær sama miðnámsskúlatilboð. Hetta má viðgerast yvirskipað politiskt, tvs bæði viðv. innihaldi og at tryggja at næmingar kring alt landið hava sama møguleika.

Tá vit eru vorðin samd um tey grundleggjandi viðurskiftini, kunnu vit gera upp um verandi bygningar eru nøktandi ella ikki. Og so hvar er tørvur á at byggja nýtt ella byggja aftrat.

Tí hevur tað stóran almennan áhuga og stóran samfelagsligan týdning, at landsstýrismaðurin ger greitt hvussu útbygging av miðnámsskúlaøkinum skal skipast og raðfestast komandi tíðina. Somuleiðis er neyðugt at fáa greiðu á, hvussu verandi miðnámsskúlar (her verður serliga hugsað um Tekniska Skúla í Havn og Studentaskúlan í Hoydølum) kunnu tryggjast góðar umstøður hesi árini til Skúladepilin í Marknagili verður tikin í nýtslu.

Á Løgtingi, 3. september 2012

Gunvør Balle
Løgtingskvinna fyri Tjóðveldi

Bjørn Kalsø svarar spurningum um Kringvarpið

Svarið frá landsstýrismanninum gevur mær ikki stórar vónir um at NÙ verður barna- og mentanartilfar raðfest, og NÚ verður farið undir at framleiða meir føroyskt

tilfar og NÙ verður virksemið savnað undir einum taki.

Svar upp á skrivligan fyrispurning frá Gunvør Balle, løgtingskvinnu, til Bjørn Kalsø, landsstýrismann í mentamálum. Løgtingsmál nr. S-6/2012: Viðvíkjandi Kringvarpi Føroya.

Fyrispurningurin er soljóðandi:

1.     Hevur landsstýrið nakra ætlan ella visjón fyri Kringvarpið?

2.     Hevur landsstýrið nakra ætlan um at skipa eitt føroyskt Kringvarp, har keypt tilfar í minsta lagi verður tekstað ella viðgjørt á føroyskum? 

3.     Hvat hevði tað kostað at teksta (ella viðgjørt á føroyskum) alt keypt útlendskt tilfar í Sjónvarpinum?

4.     Hevur landsstýrið nakra ætlan fyri at styrkja mentanartilfar og barna- og ungdómstilfar í Kringvarpinum?

5.     Kann tað góðtakast, at Dagur og Vika verður tikin av skrá í nógvar vikur?

6.     Ætlar landsstýrismaðurin at taka stig til, at hetta ikki hendir aftur, og uppraðfesta tíðindasendingar í Kvf?

7.     Metir landsstýrismaðurin, at Kringvarpið livir upp til sínar skyldur, sum eru avtalaðar í Public Service sáttmálanum

8.     Nær er samanleggingin av sjónvarpinum og útvarpinum endaliga liðug, tvs nær verður alt virksemið hjá Kringvarpi Føroya savnað undir einum taki?

9.     Hvørja støðu hevur landsstýrismaðurin til at selja bygningin í M.A. Vinthersgøtu?

10.  Hvussu nógv hevur bygningurin í M.A. Winthersgøtu kostað at reka hesi 7 árini síðan samanleggingina?

11.  Verður arbeitt við nøkrum byggiuppskotum um útbygging í Sortudíki?

12.  Ætlar landsstýrismaðurin at eftirmeta samanleggingina av stovnunum?

Svar

Ad. 1: Ætlan og visjón landsstýrisins fyri Kringvarp Føroya at síggja aftur í hesum trimum skjølum:

1)    Í løgtingslógini um kringvarp frá 2006 við seinni broytingum

2)    Í galdandi public service-sáttmála millum Kringvarp Føroya og Mentamálaráðið frá 2010, og

3)    Í samgonguskjalinum frá 2011

Eg kann leggja aftrat, at public service-sáttmálin er eitt amboð til yvirskipað at seta í kortið endamál og virksemi og at røkka ymsum málum. Fyrsti sáttmáli kom í gildi 1. januar 2011 og varð eftirmettur í mai 2012. Ætlanin við hesum er, at Mentamálaráðið í samstarvi við Kringvarpið skal menna tænasturnar í kringvarpinum og bera so í bandi, at til ber at liva upp til allar tær skyldur sum stovninum eru álagdar.

Í samgonguskjalinum er ásett, at ein heildarmeting skal gerast av Kringvarpi Føroya, og at lógarverkið skal endurskoðast. Hetta arbeiðið er ikki byrjað enn.

Ad. 2: Flestu sendingarnar í útvarpinum hjá Kringvarpinum eru føroyskar, og málið er eisini, at vaksandi partur av útlendska tilfarinum í sjónvarpinum hjá Kringvarpinum verður tekstað ella viðgjørt á føroyskum. Í hesum sambandi kann vera víst til public service-sáttmálan. Har sagt verður at:

Størsti parturin av tilfarinum, ið verður sent í sjónvarpinum, er útlendskt. Barnasendingar eru týddar til føroyskt ella hava føroyska talu. Harafturímóti er ikki vanligt, at sendingar til vaksin verða tekstaðar til føroyskt. Sjónvarpið er sostatt fyri ein stóran part grundað á annað mál enn føroyskt. Málið er oftast danskt ella enskt/amerikanskt. At byrgja fyri teimum fylgjum, hetta hevur við sær, eigur útlendskt tilfar, innan ásettar karmar, at verða ljóðsett við føroyskari talu ella tekstað á føroyskum máli. Hetta fer væntandi at gera tað, at føroyingar fara at lesa nógv meiri tekst á føroyskum, og hetta kann vera við til at bøta um lesiførleikan, serstakliga hjá unga ættarliðnum.

Ad. 3: Sambært upplýsingum úr Kringvarpinum er hesin spurningurin torførur at svara neyvt. Orsøkin er, at kostnaðurin at týða er ógvuliga ymiskur í mun til, um tað er barnatilfar, undirtekstir ella tala (tvs við sjónleikarum, sum leggja rødd til), tilfar til vaksin úr donskum, enskum ella øðrum máli, um handrit er við o.s.fr. Sambært teimum upplýsingum, sum Mentamálaráðið hevur fingið úr Kringvarpinum ber ikki til neyvt at meta um, hvat tað hevði kostað, at týtt alt tilfarið, sum Kringvarpið sendir í Sjónvarpinum við so stuttum skotbrái. Men tað er greitt, at hetta hevði kostað nógv.

Ad. 4: Public service-sáttmálin raðfestir hetta tilfar og setir samstundis krøv til dygdargott tilfar til børn og ung. Sáttmálin er yvirskipaða stýringaramboðið, men tað er stjórin í Kringvarpi Føroya, ið hevur ábyrgdina av og leggur dagliga programmpolitikkin til rættis. Tá public service-sáttmálin verður eftirmettur, er høvi sjálvsagt at meta um yvirskipaðu ásetingarnar um hetta tilfar.

Nevnast kann, at í samgonguskjalinum stendur, at framleiðsla av margmiðlatilfari (spølum, videofilmum o.ø.) til børn eigur at verða stuðlað. Hóast hetta ikki er beinleiðis tengt at Kringvarpinum, er hetta ein gongd leið til eisini at økja um mongdina av tilfari á føroyskum máli.

Ad. 5: Tá Dagur og Vika varð tikin av skrá fyrr í summar, gav eg til kennar, at eg ikki helt, at tað kundi góðtakast, at tíðindasendingin varð tikin av skrá. Og eg meini framvegis, at tað er óheppið ikki at røkja hesa skyldu til fulnar.

Ad. 6: Víst verður til public service-sáttmálan  og til ábyrgdina hjá kringvarpsstjóranum at skipa so fyri, at ásetingarnar í sáttmálanum verða fylgdar.

 

Ad. 7: Sum ásett í public service-sáttmálanum, hevur kringvarpsstýrið latið eina frágreiðing um virksemið í fyrsta árinum við public service-sáttmála. Frágreiðingin er eitt amboð til at bøta um viðurskifti ávegis í sáttmálatíðarskeiðinum. Fyrsta frágreiðingin vísir á, hvussu skyldurnar eru hildnar, og hvussu Kringvarpið ætlar at røkka ásettum málum í tíðarskeiðinum. Yvirskipað er lætt at siga, at Kringvarpið ikki hevur hildið allar skyldur, men eg meti, at arbeitt verður fram ímóti at røkka málunum innan fyri teir karmar, sum eru. Nú nýggjur stjóri hevur tikið við leiðsluni í Kringvarpinum fyri kortum, er eisini rættast at geva honum høvi at seta sín dám á skránna.

Ad. 8: Eitt av endamálunum við samanleggingini var at savna alt virksemið undir einum taki. Tað hevði tí verið eitt stórt framstig um hesin møguleikin varð framdur í verki. Nær hetta verður veruleiki, tori eg ikki at siga í dag. Hetta er ein spurningur um fígging og raðfesting millum nógv átrokandi mál.

Ad. 9: Eg meti, at tað hevði verið skilagott at selt ognina við tí endamálinum, at sølupeningurin kundi verið brúktur til at vera við til at fíggja nýbygging í Sortudíki, so ynskiliga fysiska samanleggingin kann fara fram. Mentamálaráðið hevur kannað henda møguleika, men hevur fingið at vita úr Fíggjarmálaráðnum, at sølupeningurin ikki kann markast til ávíst endamál. Men eg havi framvegis sum mál, at virka við til at ein slík loysn kundi verið møgulig.

Ad. 10: Tølini niðanfyri vísir árliga kostnaðin fyri M.A. Winthersgøtu frá 2006-2011,

	2006	2007	2008	2009	2010	2011
M.A.Wintersgøta	1.107	1.025	1.116	1.076	1.062	855

Hesi árini hevur tað kostað tilsamans 7,7 milliónir krónur at reka bygningin. Verður raksturin í 2005, sum ikki varð skrásettur á sama hátt, lagdur omaná, er talan um ein kostnað, sum er tilsamans uml. 8.7 milliónir kr.

Ad. 11: Arbeitt verður við einum byggiuppskoti í 4 stigum. Lagt er upp til, at fyrsta stig í stóran mun kann verða fíggjað av sølupeninginum av bygningunum í M.A. Winthersgøtu, treytað av, at  prísásetingin á uml. 15 mió. kr. heldur.

Ad. 12: Í hesum sambandi verður víst til svarið upp á 1. spurningin, har víst verður á, hvat samgonguskjalið sigur um kringvarpsspurningin í síni heild. Har er ásett, “at ein heildarmeting skal gerast av Kringvarpi Føroya, og at lógarverkið skal endurskoðast”. Í hesum liggur eisini, at ein eftirmeting av samanleggingini skal verða gjørd, og at hon skal verða gjørd í hesum samgongutíðarskeiðnum.

Vinarliga

Mentamálaráðið

Bjørn Kalsø

landsstýrismaður