Støðugi
streymurin av flóttafólki, meginparturin úr Sýrialandi, er nú komin til norður
Evropu, Danmark og nærkast kanska eisini Føroyum við kvikum fetum. Spurningurin
trokar seg inn á okkum: Kunnu vit halda fram at goyma høvdið í sandinum og
siga, at hetta rakar ikki okkum?
Eitt átak
millum sjálvboðin byrjaði á facebook undir heitinum “Hvussu kunnu vit hjálpa”.
Her var undirtøkan beinanvegin so stór, at tørvur var á at skipa fyri einum
almennum fundi og hesin varð hildin í Norðurlandahúsinum leygardagin 12.
september. Fullur salur av fólki fekk sakliga og góða kunning um hetta fløkta
mál frá fólki við innliti úr ymsum økjum. Síðan komu umboð fyri politisku
flokkarnar at siga sína hugsa um hvørja ábyrgd Føroyar hava í flóttafólkamálum.
Eftir fundin var høvið hjá fólki at skráseta seg um tey onkursvegna vilja
hjálpa flóttarfólki - annaðhvørt við húsrúmi, sum stuðulsfamilja, við frálæru í
føroyskum el.ø.
Niðurstøðan frá
fundinum var, at hóast málið er fløkt løgfrøðisliga og hópin av umberingum
finnast fyri einki at gera - so ber tað til. Um politiskur vilji er til tess og um landsstýrið - í samráð
við ST og danskar myndugleikar - setir sær fyri at taka ímóti flóttafólki - so
ber tað til.
Ja, vit hava ábyrgd og vit taka ábyrgd
Sum umboð fyri
Tjóðveldi á fundinum í Norðulandahúsinum var mítt stutta svar -
ja, sjálvandi skulu vit taka ímóti flóttafólki í Føroyum. Vit eru eins
nógv partur av heimssamfelagnum sum onnur lond og vit hava eisini moralska
skyldu at gera okkara part.
Men hetta skal
gerast rætt og forsvarligt fyri allar partar og tað skal fyrireikast væl. Talan
vildi verið um, í fyrstu atløgu, at tikið ímóti uml. 10-15 fólkum og fyri
okkara viðkomandi verður talan um at taka ímóti kvota-flóttafólkum. Sokallaðu
kvota-flóttafólk sita í ymsum flóttafólkalegum og eru av ST stovninum UNHCR
eyðmerkt sum slík, tí tey av ymsum orsøkum ikki kunnu flyta aftur til sítt egna
land.
Tey
flóttafólkini, ið nú floyma yvir landamørkini kring Evropa, hoyra til ein annan
bólk. Tey søkja um friðskjól í tí evropiska landi, har tey verða skrásett,
verða send í asyl-sentur og tíðin at viðgerða teirra umsóknir er ofta ómetaliga
long.
Feska samgonguskjalið sigur, at Føroyar hava eisini ábyrgd
av flóttafólkum. Væntandi verða hesi orð fylgd upp av greiðum politiskum málum
og ítøkiligum ætlanum, sum ger, at vit innan fyri eitt hálvt til eitt heilt ár
kunnu bjóða teimum fyrstu flóttafólkunum vælkomnum til okkara.
Ísland vil hjálpa
okkum at hjálpa
Um vit gera av at taka ímóti flóttafólki, hevur Ísland
boðið sær til at stuðla og samstarva við okkum. Ísland hevur tikið ímóti uml.
525 flóttafólkum síðani 1956 og seinastu árini hava tey tikið ímóti uml. 22
flóttum annaðhvørt ár sum liður í UNHCR Resettlement Programme. Umframt hetta
eru bara seinastu mánaðirnar komin yvir
100 flóttafólk til Ísland, ið hava biðið um friðskjól. Tey hava sostatt gjørt
sær nógvar royndir á økinum, royndir sum kunnu koma okkum til góðar. Londini
eru lík á mangan hátt - samfelagsbygnaður- og stødd, veðurlag, mentan og fólk -
og tí liggur tað beint fyri at hyggja eftir hvussu grannar okkara fyri vestan
hava gjørt. Gjøgnum frálíka samstarvið millum politikarar í Føroyum, Íslandi og
Grønlandi í Útnorðurráðnum hava vit fingið tilsøgn frá starvsfeløgum okkara í
Altinginum, at bæði íslendskir politikarar og embætisfólk fegin vilja samstarva
við okkum um hetta stóra mál.
Søgan um
palestinsku einkjurnar og børn teirra, ið komu til Akranesar
Eg búði sjálv í Íslandi í 2008, tá ið
stjórnin, í samstarvi við Akranes kommunu, gjørdi av, at taka
ímóti 29
palestinskum kvota-flóttafólkum úr Irak. Hetta vóru einkjur við børnum, sum
høvdu mist
sínar menn á syndarligan hátt og sum høvdu verið leingi í
flóttafólkalegum. Her fór íslendska stjórnin
í samráð við UNHCR um hvønn bólk
av flóttafólkum tey kundu átaka sær at taka ímóti og úrslitið
gjørdist at bjóða
hesum einkjum og teirra børnum til landið. Áðrenn Akranes kommuna tók
avgerðina, var drúgv umrøða millum íbúgvararnar í kommununi og hóast mong vóru
ivasom, vóru
flestøll sinnaði at bjóða hesum familjum vælkomnum og at hjálpa
til so hetta kundi eydnast.
Talan var um væl fyrireikaða og
demokratiska prosess, har íbúgvar í Akranesi vóru væl kunnað og
fleiri sjálv
játtaðu at vera partur av uppgávuni. Og júst hetta hevur alstóran týdning fyri
at
integrasjónin skal eydnast. Palestinsku konurnar fingu eitt heim og eitt
arbeiði, eina stuðulsfamilju,
tulkatænastu, undirvísing í íslendskum 4 dagar um
vikuna, umframt sálarfrøðiliga og læknaliga hjálp.
Og serligar fyriskipanir
vóru gjørdar til at taka sær væl av børnunum og teirra tørvi. Sum skilst, var
ein av størstu avbjóðingunum, at finna sálarfrøðiliga hjálp á arabiskum, tí
hóast tulkarnir vóru frálíkir
høvdu teir sjálvsagt sínar avmarkingar. Summar
konur eru síðan fluttar aftur, men hinar búgva
framvegis á Akranesi. Børnini
lærdu skjótt íslendska málið, men verri gekst hjá teimum eldru.
Stjórnin rindaði Akranes kommunu ávíst endurgjald í tvey
ár, men tænastan gekk yvir longur enn tvey ár, og tí vóru summi ónøgd við at
kommunan situr eftir við útreiðslunum, umframt tað sum hesi tvey ár kostaðu.
Umrøðan um slík mál er altíð trupul, bæði tí tað snýr seg um menniskju í
dýrastu neyð, men eisini orsakað av, at so nógv okkara bera ein skiljandi ótta
fyri hesum fremmanda og eru í iva um hvørjar avleiðingar tað fer at fáa fyri
samfelagið, at vit lata upp fyri fólki við heilt øðrvísi mentan og uppruna.
Ein læra úr Akranesi er, at tað sum er mest týðandi fyri
at tað skal eydnast væl at taka ímóti flóttafólki, er at tey fáa ta tænastu
teimum tørvar. Sum heild, eru royndirnar frá Akranesi góðar, hóast tað
sjálvsagt vilja vera avbjóðingar, ið taka langa tíð at loysa.
Integrasjón er lykilin
Ein partur av uppgávuni ið fylgir við tí, at taka ímóti
flóttafólki, eru skipanir fyri integrasjón. Í Føroyum búgva í dag longu 1600
fólk, ið koma úr londum uttanfyri Norðanlond. Og íalt ganga 2.464 fólk millum
okkum, ið ikki hava føroyskt sum móðurmál. Hetta eru fólk, sum sjálv hava
leitað sær higar at búgva og sum vit hava givið alt ov lítlan ans og virðing.
Hesi hava ikki havt góðar møguleikar fyri at sleppa uppí part í okkara
samfelag, fyrst og fremst tí tilboðini um undirvísing í føroyskum hava verið
alt ov fá og stutt. Tí hevur tað stóran týdning í hesum kjakinum, at vit taka
integrasjón í álvara og seta neyðuga orku av til at útlendingar ella
flóttafólk, ið koma higar at búgva, hava ein veruligan kjans at trívast og
mennast í Føroyum.
Haldi hetta brotið úr grein hjá tíðarritinum “The
Economist” ið snúði seg um flóttafólk, er vert at hugsa um:
"People who cross
deserts and stormy seas to get to Europe are unlikely to be slackers when they
arrive. On the contrary, studies find that immigrants around the world are more
likely to start businesses than the native-born and less likely to commit
serious crimes, and that they are net contributors to the public purse. The
fear that they will poach our jobs or drag down local wages is also misplaced.
Because they bring complementary skills, ideas and connections, they tend to
raise the wages of the native-born overall, though they may slightly reduce
those of unskilled local men. And the migrants themselves benefit
enormously."
Loyvi mær at enda við hesum orðum hjá Katrini á Neystabø,
aðalskrivara í Amnesty International Føroya Deild: “Latið okkum halda høvdið
kalt, men hjartað heitt”.
Gunvør Balle
15. september
2015
Ingen kommentarer:
Send en kommentar