Íslendskur mentanarhagfrøðingur: Mentan og skapandi greinar verða størstu vinnuøkir í framtíðini

Silfur Egils (táttur í íslendska RUV) hevði 28.okt sera áhugavert prát við Águst Einarson, hagfrøðing. Hann hevur júst givið út bók ," Menningarhagfræði" (Mentanarhagfrøði).

Vildi ynskt, at KVF vísti okkum hesa sending og tekstaði hana, tí hetta kjak er sera upplýsandi og viðkomandi í Føroyum eisini.

http://ruv.is/sarpurinn/silfur-egils/28102012-1 (síðstu uml 15min)

Prátið snýr seg hugburðurin til mentan og skapandi vinnugreinarnar. Einarson heldur, at tónin er broyttur í íslendska samfelagnum á hesum øki. Fyrr var hildið, at mentan og list er fínt, vit fáa undirhald og tað eiga vit at stuðla eitt sindur og so var ikki meir lagt í tað. Men nú er man vorðin alt meir tilvitaður um tann risatýdning mentan og skapandi vinnur hava í samfelagnum og tey virðir tey skapa. 

Einarson er sannførdur um, at hesar greinar verða størstu vinnuøkir í framtíðini, og fara at kasta stór virði av sær til samfelagið.

Fyrr í tíðini gjørdu fólk ikki stórt annað enn at arbeiða og sova, og so aftur til arbeiðis. Í dag liva vit fullkomiliga øðrvísi. Nú er tað so, at tess meir tú nýtir mentan og list, tess meir vilt tú hava. Meir tú lurtar td eftir tónleiki, meir tónleik vilt tú hava, tvs eftirspurningurin er støðugt vaksandi. Og tað merkir aftur, at vit mugu framleiða meir og meir av mentan og tí sum skapandi vinnurnar gera.

Rithøvundurin sigur víðari, at 1000 ára gamla søga Íslands, tungumálið, saga'irnar, bardagin móti fátækradøminum - alt hetta hevur gjørt Ísland til ta tjóð hon er, við eini mentan, ið hevur so djúpar røtur. Í dag hava vit nærum bestu líviumstøður í heiminum, men tað er ikki komið av sær sjálvum. Hann sigur, at íslendingar eru millum tey fólkasløg, ið framleiða og brúka mest mentan. Tey fara oftari til sjónleik, lurta meir eftir tónleiki og lesa flest bøkur í mun til aðrar tjóðir í Evropu.

Tað hevur aftur við sær, at tað arbeiða fleiri fólk í mentanargeiranum í Íslandi enn í nøkrum øðrum Evropiskum londum. Tað hendir so ótrúliga nógv á mentanarøkinum í Íslandi, og tí hava vit ein serstakan møguleika at fáa nógv burturúr. At skapa list og mentan krevur, at fólk hava góðar útbúgvingar og har hevur landið lukkutíð spælt við og hevur langt síðan skilt týdningin av sterkum universitetum og at eggja fólki til lestur.

Hann nevnir filmslistina sum dømi. Tann vinnan veksur við rúkandi ferð og kastar heilt nógv aftur til ríkiskassan. Hendan listagrein, sum eisini er sera kommerciel, er dømi um ein endaleysan tørv, ið støðugt skal nøktast í framtíðini. Tað snýr seg um at geva skapandi kreftunum møguleika at vaksa og kasta virði av sær.

So kemur hann inn á mentanar-ferðavinnu, sum er støðugt vaksandi segment innan ferðavinnuna. Her eru eisini stórir møguleikar fyri stórum avkasti framyvir. Her er talan um at blanda náttúru, mentan og søgu í ferðavinnu. Vanliga er ferðavinnan eyðkend við at vera ein láglønarvinna, men við at fáa meir mentanarferðavinnu, fáa vit skapt størri virðir so man fær meir pening burturúr. So verða nevnd dømi ymsastaðni úr Íslandi, har bygdir og býir hava megnað at skapt spennandi søgusetur, td. Vìkingasøgusavnið í Borgarnesi, sum er landnámsøki. Harpa er enn eitt dømi um mentanartengda ferðavinnu.

Men tað er neyðugt at hava stjórnina við og tað er umráðandi, at landið hevur eina greitt orðaða mentanarstevnu. Tí landið spælir ein týðandi leiklut í at skapa gróðrarlíkindi fyri at mentan og skapandi vinnurnar kasta virðir av sær. Og tað nýtist ikki at kosta so nógvan pening.

Td. er marknaðurin innan telduspøl eftir øllum at døma ómettandi. Hetta er ein vinnugrein, har uml 1000 fólk starvast í Íslandi í dag. Har hevur landið bert gjørt tað møguligt at geva fólki eina góða úbtúgving í teldufrøði. Restina hevur áhugin hjá unga fólkinum sjálvum syrgt fyri.

So heldur hann eisini, at landið hevur eina týðandi uppgávu í at fáa undirvísing í almennari list inn í grundskúlan. Undirvísing í list kann helst við stórum gagni eisini blandast við størri fokus á heimsspeki, tøkni og handilsskap. Hetta eigur eisini at síggjast aftur innan hægri lestur.

Tað sum er umráðandi er, at myndugleikarnir skilja sín leiklut og skilja at tað eru broyttar tíðir og endaleysir møguleikar í at styrkja um undirvising og kunnleika til list, mentan og skapandi vinnur. Við internetinum og støðugt nýggjum tøkniligum møguleikum gongur alt við fúkandi ferð. Til síðst nevnir hann tónleikin hjá J.S. Bach sum dømi um list, ið verður endurnýtt aftur og aftur. Í teknifilmum, av tónleikarum kring heimin, í telduspølum osfr. Bach skapar framvegis velduga stór virðir.

Alt hetta merkir ikki, at fiskivinnan ikki framhaldandi verður høvuðsvinnan. Men hesir nyggir tættirnir innan tænastuvinnuna - ferðavinna og undirhaldsvinnan - eru ómetaliga skjótt vaksandi. Í dag er uml ein fjórðingur av øllum størvum í Íslandi í tí sum er skilmarkað sum skapandi vinnur.