Fyrispurningur til Bjørn Kalsø um forskúlar

Gunvør Balle

løgtingskvinna

Fyrispurningur eftir Tingskipanini § 52a.

Fyrispurningur um forskúlar, settur Bjørn Kalsø, landsstýrismanni í mentamálum, (at svara skrivliga eftir TS § 52a)

1.     Hvar liggur málið viðv. lýsing av kunngerðini um forskúlar?

2.     Hvør hevur fingið kunngerðina til hoyringar, og hvørjar viðmerkingar eru komnar?

3.     Hvørjar ætlanir hevur landsstýrismaðurin viðv. stovnan av fleiri forskúlum?

4.     Hvussu eru eftirmetingarnar av forskúlaskipanini gjørdar, og hvat hava tær víst?

5.     Hvussu ætlar landsstýrismaðurin at tryggja, at námsfrøðiligi serkunnleikin verður hoyrdur í avgerðum, sum viðvíkja børnum undir skúlaaldri, sum t.d. í málum viðv. stovnsetan av forskúlum?

6.     Hvør skal hava leiðsluna í framtíðar forskúlum - lærarar ella pedagogar, ella verður talan um tvíbýtta leiðslu?

Viðmerkingar:

Um ólavsøkumundið kom alment fram, at kunngerðin um forskúlar skuldi setast í gildi 1. august. Hetta hóast Pedagogfelagið hevur verið sera atfinningarsamt og sigur seg als ikki vera hoyrt. Undir viðgerðini av løgmansrøðuni segði landsstýrismaðurin í mentamálum, at av tí at dagstovnaráðið ikki virkar, hevur tað ikki verið gjørligt at hoyra námsfrøðiliga partin. Eisini segði landsstýrismaðurin, at sum nú er virka teir 4 forskúlarnir um landið í lógloysi, og tað ber ikki til at liva við, men hann fór at syrgja fyri at fáa dagstovnaráðið at virka. Hetta sama segði landsstýrismaðurin eisini í vár, tá undirritaða spurdi um dagstovnaráðið. Tí verður spurt aftur um ætlanirnar hjá landsstýrismanninum viðv. forskúlum, og um hann als ikki ætlar at taka námsfrøðingarnar við upp á ráð í hesi tilgongd.

Nógvar óvissur eru í hesum máli. Bæði viðv. tí innihaldsliga og tí námsfrøðiliga, har átrokandi spurningurin, hví forskúlar skulu setast á stovn, als ikki er viðgjørdur. Er tað tí, man metir tað vera best fyri børnini, og um so er, út frá hvørjum argumentum er tað best fyri børnini at fara inn í eina skúlaskipan sum 6-ára gomul heldur enn sum 7-ára gomul.

Somuleiðis eru fleiri ivamál og spurningar um flokkingar, setanarviðurskifti og arbeiðs- og ábyrgdarbýtið millum lærarar og námsfrøðingar á forskúlunum. Pedagogar hava ongan sáttmála innan forskúlaøkið, og ógreitt er, hvussu leiðslan í forskúlunum skal skipast.

Fleiri og fleiri granskingarúrslit vísa á, at tað er ein myta, at tað hækkar fakliga støðið og Pisa-úrslitið, um næmingar byrja tíðliga í skúla. Nýggj vitan vil enntá vera við, at tað er beinleiðis skaðiligt fyri børn at byrja ov tíðliga í skúla, tí tey hava ikki førleikan at hugsavna seg, og tá kann úrslitið verða, at tey brenna út. Hetta er gransking, grundað á royndir frá londum, har børn fara í skúla ella forskúla sum 5 og 6 ára gomul. Við tí nýggju vitan, ið gerst alt meira alment góðtikin, er nógv, sum bendir á, at vit í Føroyum hava gjørt rætt í at halda fast í, at skúlaaldurin er 7 ár. Tí eiga vit at hyggja gjølla at teimum royndum, ið onnur lond hava gjørt sær, og gera okkum púra greitt, hvat tað er, vit vilja uppnáa við forskúlum. Tað krevur eina skipaða tilgongd, har pedagogar og lærarar á jøvnum føti verða tikin við upp á ráð, soleiðis at eitt møguligt forskúlatilboð gerst so gott sum til ber.

Á Løgtingi, 15. august 2013

Gunvør Balle